Ders dışı etkinlikleri, öğrencinin gelişimi ve eğitimin genel amaçları açısından formal eğitim etkinliklerinden ayırmak mümkün değildir. Bu tür etkinliklerle ilgili yapılan tanımlar incelendiğinde,böyle bir ayrımın yapılmadığı da açıkça görülmektedir. Ders dışı etkinlikler, okulda veya okul dışında,eğitimin amaçlarına uygun olarak, öğrencilerin ilgi ve istekleri doğrultusunda, kişiliklerini geliştirmek için, okul yönetiminin bilgisi ve öğretmenin rehberliği altında yapılan, planlı, programlı ve düzenli çalışmalar olarak tanımlanmaktadır.Ders dışı etkinliklerin kendilerine özgü özel amaçlarının yanında, aynı zamanda Milli Eğitimin ve okulun amaçları da bu etkinliklerin genel amaçlarıdır. Burada önemli olan, öğrencilerin ders dışı zamanlarını kontrol edebilmektir. Bunun içinde, okulun, ailenin ve çevrenin bu konuda işbirliğine içinde olması gerekmektedir. Ancak bu tür etkinliklerin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi daha çok okulun görevidir. ThomasGutowski’nin de belirttiği gibi, ders dışı program etkinlikleri okul merkezli bir sosyal yaşam organizasyonudur

Türkiye’de rekreasyon eğitimi verdiği saptanan Beden Eğitimi ve Spor Yüksek okulları programları ile rekreasyon eğitimi vermesi gerektiği düşünülen fakültelerin ders programları incelendi. Bu fakülteler, İletişim , güzel sanatlar, turizm , tiyatro ve müzik eğitimi veren fakülteler ve bölümlerden oluştu. İncelenen programlar arasından rekreasyonla ilgili ders adlarına göre tablolar yapıldı. Rekreasyon eğitimi ile ilgili tanımlardan yola çıkılarak rekreasyon eğitiminin boyutu tartışıldı.

2. ZAMAN

Zaman hayattır ve zamanı boşa geçirmek,hayatı boşa geçirmektir” sözünden anlaşılacağı üzere zaman” dönüşü olmayan,hayattaki her şeyden daha da önemli olan bir kavramdır.

Addington,zamanın insanların sonsuzluk ölçüsü olduğunu ve şimdiye kadar zamanla ilgili doğal kabul edilen her şeyin,insan düşüncesinin ürünü ve göreceli olduğunu belirtmektedir.

Zaman ile uzay birbirine yakından bağlantılıdırlar. Zamanın anlamak için zamanın uzaya bağlı olduğunu anlamak gerekir.Uzay ölçüdür.Zaman,uzay sayesinde ölçülebilmektedir.Zaman,bir nesnenin uzaydaki bir noktadan başka bir noktaya geçtiği aralıktır.Zaman ve uzay kavramları birbiri için gereklidir ve biri göreceli değerine bağlıdır.

Carrel’de zamanın “astronomik ve fizyolojik yönlerinden bahseder.Carrel’e göre” astronomik zaman değişmeyen ya da çok az değişen zamandır.Fizyolojik zaman ise değişkendir.”Tohumların birleşmesinden yumurtanın açılmasından başlayıp,ölüme kadar devam eden insandaki değişmeler süreci fizyolojik zamanı oluşturur.Alaylıoğlu ve Oğuzhan zamanı “olayların birbirini izlemesine bakarak zihinde yaratılan ve yine olayların içinde sürüp gideceği düşünülen,başı sonu belli olmayan soyut kavram” olarak tanımlamışlardır.

İnsanlar zamanı psikolojik yönden farklı olarak algılarlar.Homojen bir yapıya sahip gruba dahi “yeterince zamanımız var mı?”şeklinde bir soru yöneltildiğinde çoğunlukla yeterince zamana sahip olmadıklarını belirteceklerdir. A.B.D.’de yapılan bir araştırmanın sonucunda,yöneticilerin sadece %1 i yeterli zamanı olduğunu,büyük bir kısmınınsa yeterli zamana sahip olmadığını belirttikleri görülmüştür.Genel olarak burada yöneticiler aynı zamana sahiptirler.Ama zaman ihtiyaçları farklı çıkmaktadır.Bu durumda sorun zamanın kendisinden çok kişinin kendisindedir denilebilir.Yani esas önemli olan,insanın ne kadar zamana sahip olmasından çok,zamanını ne kadar iyi kullanabildiğidir.(3)

Milletler arasında zaman kavramı çok farklı anlamlar oluşturmaktadır.Gelişmiş olan batılı ülkelerde Robinson Corusoe’nin vatanı(yani ferdi gayretlerle elde edilebilecek başarının büyüklüğü ve önemi vurgulanır.)Müslümanlarında dahil olduğu doğulu milletlerde ise büyük çoğunluğunda zaman israfı,başka her türlü gölgeleyecek boyuttadır.

Az malla kanaat edip yetinme,kolaya kaçma,çabalama ve düşünmeyi gerektirmeyen işleri tercih edip uykuya ve pasif bir yaşama yönelme genel bir durum olarak görünmekte ve böylece düşünceler hastalanarak zamanı iyi değerlendirebilme mücadelesindeki batılılara yol açılmaktadır.Zaman israfının bir başka görüntüsü ise kitapların az yazılması,yazılanların okunmaması ve adeta cehalete razı olunmuşluk gibi bir anlayışın kendisinde görülebilmektedir.

Gelişmiş Batılı hiçbir ülkede,özellikle Çalışma saatleri içinde kahvehanelerin,eğlence yerlerinin bu ülkelerdeki gibi dolu olduğu görülmemiştir. Zamanı bu şekilde israf eden pek çok Müslüman ülke için, Müslümanlığın zamanın iyi kullanılması yönünde verdiği önemli bir çok telkin, sadece teoride kalmakta, maalesef uygulamaya dönüştürülememektedir. Kalkınmış ülkelerin, gelişmemişlik içinde bocalayan ülkelerden gözle görülür farkı, zamanı değerlendirmekteki kararlılık ve bilinçli olmalarında yatmaktadır.Bu ülke insanının anlayışında ilk çağ filozoflarından Hilon’ un “ bir sırrı saklamak, bir yemini tutmak, vaktini boşa harcamamak hayatta en zor üç şeydir. “ sözüne uygun olarak zamanın boşa harcanması, cepteki nakit paranın harcanması ile eş değer sayılmaktadır. (3)

“Zamanı iyi planlayıp kullanmak gerekir”

Çünkü;

-Zaman tasarruf edilemeyen,

-Ödünç alınamayan,kiralanamayan,

-Satın alınamayan çoğaltılamayan,

-Para gibi toplanamayan,Hammadde gibi depolanamayan,

-Sadece kullanılan ve kaybedilen, Grucker’e göre en kıtsız ve eşsiz,Mackenzie’e göre son derece nazik,Tyler’e göre hayattaki en acımasız,en katı element ve laiken’e göre ise temel kaynak olan bir varlıktır.

Zamanını iyi kullanabilen bir insan;

-Haran ne yapacağını ve zamanını en iyi nasıl kullanacağını bilir.

-Hatasını,eksikliklerini,Nelere sapma eğilimi olduğunu bilir.

-Hayatında yaşadığı her olaydan gerekli dersleri çıkartarak tecrübe kazanır.

-Kendi hayatını ve şahsiyetini yaşar.

-Bir çok şeyi unutmayacak şekilde ek hafızaya sahip olduğundan, kafasındaki bütün anlamsızlıkların yerini,anlamlı sorular alır.

-Ulaşmak istediği hedeflere göre her gün zamanını,nerelerde kullanması gerektiği hakkında yeterince kendini hazırlar,böylece daha verimli olur ve daha fazla mutlu olmak için boş zaman ilgilerine ve hobilerine zaman ayırabilir.

Çalışma Zamanı

-işe bağımlı zaman

-Çalışma saati dışında kalan,ancak çalışma için hazırlık ve işe gidiş geliş sürelerini içeren zaman

-Uğraşılan işle veya ikinci işle ilgili normal mesai dışı yapılması gereken mesleki uğraşlar

Çalışma dışı zaman

(serbest zaman-free time)

-Varoluşla ilgili zaman

*yemek

*uyku

-Boş Zaman(leisure time)

*Rekreasyon

ZAMANIN KULLANIM BÖLÜMLERİ

2.1. Boş Zaman

Rekreasyon ile ilgili yapılacak çalışmalarda öncelikle dikkate alınması gereken unsur “boş zaman”dır.

Boş zaman kavramı,günümüzde çağdaş sanayi toplumunun yapısal bir özelliğini oluşturmaktadır.Bu,toplum tipinin bir ürününü oluşturmaktadır ve kültürel koşullardan doğmuştur.Bu koşullar dikkate alınmadan boş zaman değerlendirmesi kavramının da gereğince açıklanması zordur. (3)

Teknoloji,Toplumun ihtiyaçlarını karşılamak üzere daha az işçinin hem mal hem de hizmet anlamında daha fazla üretebilmesini mümkün kılmaktadır.İnsanın ihtiyaçlarını karşılamak üzere daha az iş gücüne ihtiyaç duyması gerçeği,çağdaş kültürlerde çok önemli gelişmelere neden olmuştur.

Çağdaş sanayi toplumlarının temel öğelerinden birini çalışma oluşturmaktadır.Çalışma,kuşkusuz öteki toplum tiplerinde de insanların davranışlarını düzenleyen bir değer ve kural olarak vardır.Ancak sanayi toplumu çalışmayı toplumsal yaşantının her alanda başta gelen bir kültür kalıbı durumuna getirmiştir.Burada çalışma genelde bireyin merkezi olarak görülür ve onun sosyal statüsünü belirler.Böyle bir değer şuan ki sosyal koşullara uygun düşmemektedir.Zira insanlar çalışarak daha fazla boş zamana sahip olma amacı gütmektedirler. Elbette,boş zamanların iyi bir şekilde kullanılması ve boş zaman değerlendirme etkinlikleri merkez alınan güzel bir yaşam konusu da önem kazanmaktadır. (3)

Günümüzde Çalışmaya yönelik bir anlayışın geliştiği söylenebilir.Buna göre;fazla çalışan bir insanın veriminin yükselemeyeceği,hatta düşeceği ileri sürülmektedir.Yapılan araştırmalar sekiz saatin üzerinde çalışıldığında verimin hızla düştüğünü ortaya koymaktadır.Nitekim,”çok değil,akıllı çalış” özdeyişine uygun olarak,çok çalışmayla olumlu sonuçlar elde etme arasında doğrudan bir ilişki bulunamamıştır.Özellikle yöneticilerin iyi düşünüp,etkili planlamalarla koyuldukları çabalar çok iyi sonuçlar vermektedir.Bu durumda kişiye işi erken bitirip dinlenmek ve zevk aldığı uğraşları yapabileceği bir boş zaman da kalmaktadır. (3)

Dumazadier’e göre boş zaman kavramı;sanayileşmiş ülkelerin toplumsak gelişme seyrine paralel olarak doğup,gelişmesini sürdürmektedir ve sadece sanayi ülkelerine has özellikler taşımaktadır.

Yıllara Göre ABD’de Zaman Kullanımı

Dönemlerà Aktiviteler	1885	1950	2000
Okul %	5.6	4.0	4.8
İş %	26.0	15.3	7.9
Boş vakit %	7.8.	20.7	27.1
Yemek ve Uyku %	60.5	59.9	60.2
Toplam%	100	100	100

2.1.1. Boş Zaman Ve İstihdam

Boş zaman birçok sektör için önemli bir istihdam alanı oluşturmaktadır.Zira bireyin boş zamana sahip olması demek spora,turizme,kültüre,sanata ve daha bir çok etkinlik çeşidine katılması demektir.

Daha az çalışarak daha fazla boş zamana sahip olma arzusu,boş zamanda yapılan rekreatif etkinlikler açısından ciddi bir talep oluşturmaktadır.Bu talep de bir arz yaratmaktadır. (3)

Bireyin boş zamanını olması ve bu zamanını değişik rekreasyonel etkinlik çeşitleriyle doldurma arzusu,tercih edilen etkinlik grubu için bir ekonomik değer ortaya koymaktadır.Nitekim gelişmiş ülkeler için bu durum uzunca bir süredir farkına varılan ve yatırımların yapıldığı,önemli ekonomik getiri sağlayan bir gelişmedir. (3)

3. REKREASYON

İnsanlar, çeşitli büyüklük ve zamanlarda ortaya çıkan boş zamanlarında; uzaklaşmak,dinlenmek, hava değişimi, gezme-görme, sağlık, beraber olma, heyecan duyma, farklı yaşantılar elde etme gibi pek çok amaçla, ev dışında veya ev içinde,açık veya kapalı alanlarda ya da pasif-aktif şekillerde, kent içinde veya kırsal alanlarda etkinliklere katılmaktadırlar.

Rekreasyon, insanların boş zamanda yaptıkları bu etkinlikleri ifade eden bir kavramdır ve insanın çalışma saatleri dışındaki boş zamanında katıldığı faaliyetlerle ilgilidir. Boş zamanın günlük, hafta sonları , yıllık izinler ve daha uzun tatiller ile emeklilik gibi dönemlerinde bir çok alanda yapılanlar ve çok çeşitliliği olan aktiviteler söz konusudur. Aktiviteler, insanların ayrı ayrı amaç ve istekleri doğrultusunda anlam kazanır. Bu özellik, rekreasyonun kesin bir tanımının yapılmasını zorlaştırır. Ancak, geniş bir perspektiften ve çeşitli yaklaşımlarla bazı tanımları yapılmıştır. (1)

Rekreasyon; yenilenme, yeniden yaratılma veya yeniden yapılanma anlamına gelen Latince recreation kelimesinden gelmektedir. Türkçe karşılığı yaygın bir şekilde boş zamanı değerlendirme olarak kullanılmaktadır. Bu ise, bireylerin ya da toplumsal kümelerin boş zamanlarında gönüllü olarak yaptıkları dinlendirici ve eğlendirici etkinlikler anlamını

taşımaktadır.

Rekreasyonun, yeniden yaratma anlamındaki klasik yaklaşımını göre; rekreasyon kişiyi zorunlu iş etkinliklerinden sonra yenileyen, dinlendiren ve gönüllü olarak yapılan faaliyetler olarak tanımlanmaktadır.(2)

Modern anlamda bir sosyal kurum, bilgiler topluluğu ve profesyonel bir çalışma alanı olarak rekreasyon; işten bağımsız, kendi içinde değerli olan, kişinin pek çok önemli ihtiyacın karşılayan dolu ve mutlu bir yaşam aracıdır. Bu yaklaşımla rekreasyon, en yaygın olarak, insanların gönüllü olarak boş zamanlarında katıldıkları ve kişisel olarak doyum sağladıkları aktiviteler olarak tanımlanabilir. (1)

Rekreasyon, insanların temel ve çağdaş bir ihtiyaçları olarak nitelendirilirken, insanın boş zamanı için değerli olan faaliyetleri eğitimleri, imkânları ve danışmanlık hizmetlerinin tamamını kapsamaktadır.Bayer’e göre rekreasyon, kişiyi hayata bağlayan dinlendirici, eğlendirici, meşgul edici veya bu etkinliklere katılmak suretiyle ruhen ve bedenen bir canlılığı elde etmektir.İnsanın, yoğun çalışma yükü, rutin hayat tarzı veya olumsuz çevresel etkilerden tehlikeye giren veya olumsuz etkilenen bedeni ve ruhi sağlığını tekrar elde etmek korumak veya devam ettirmek aynı zamanda zevk ve haz almak amacıyla,kişisel doyum sağlayacak, tamamen çalışma ve zorunlu ihtiyaçlar için ayrılan zaman dışında kalan bağımsız ve bağlantısız boş zaman içinde, isteğe bağlı ve gönüllü olarak ferdi ve grup içinde seçerek yaptığı etkinliklere rekreasyon denir. (1)

Genel anlamda rekreasyon , insanların boş zamanlarında eğlence ve tatmin dürtüleri ile gönüllü olarak etkinliklere katılımı olarak açıklanmaktadır. (2)

Rekreasyon ,boş zaman içinde ve onunla ilişkili eylem yada önceden planlanmış bir hareketsizlik anlamına gelen serbest durgunluğu da içeren eylemlerin tamamıdır(1)

Demers, rekreasyon insanların boş zamanları boyunca tam bir arzu ile katılma sırasında veya daha sonra tatmin duydukları faaliyetler; Carlson ve arkadaşları ise rekreasyonu, katılanların gönüllü olarak giriştikleri ve anında tatmin oldukları, hoşa giden herhangi bir boş zaman deneyi şeklinde ele almışlardır. Rekreasyon, insanların boş zamanlarında yaptıkları, zorunlu çalışma faaliyetlerinden bağımsız olarak, kişinin boş zamanını serbest olarak ve dilediği gibi kullandığı fiziksel gücünü onarmaya ve ruhsal kapasitesini zenginleştirmeye yönelik zorunlu faaliyetlere karşıt,özgürce seçilen ve fiziksel ve sosyal çevrenin değişmesi anlamına gelen faaliyetler olarak da tanımlanmaktadır(2)

Rekreasyon kavramının konumuzla da ilgisi bakımından daha kapsamlı bir açıklaması

şu şekilde yapılabilir:

İnsanın, yoğun çalışma yükü, rutin hayat tarzı veya olumsuz çevresel etkilerden tehlikeye giren veya olumsuz etkilenen bedeni ve ruhi sağlığını tekrar elde etmek korumak veya devam ettirmek aynı zamanda zevk ve haz almak amacıyla, kişisel doyum sağlayacak, tamamen çalışma ve zorunlu ihtiyaçlar için ayrılan zaman dışında kalan bağımsız ve bağlantısız boş zaman içinde, isteğe bağlı ve gönüllü olarak ferdi veya grup içinde seçerek yaptığı etkinliklere rekreasyon denir.Kavramın daha geniş açıklanabilmesi için şu tanımlayıcı temel ifadeler kullanılmaktadır. (1)

Rekreasyon, boş zamanda yapılır. İş değildir. Kar gayesi taşımaz. Rekreasyonda kişi; gönüllü olarak ve tamamen kendi arzusu ile katıldığı etkinliklerde bulunur. Rekreasyon faaliyetleri, katılana zevk veren, mutlu eden ve neşelendiren bir tarzda olur. Rekreasyon faaliyeti, kişisel ve toplumsal fayda sağlar. Toplumsal değerlere aykırı değildir.Yemek yemek,uyumak gibi hayati önem taşımaz.

Rekreasyon kavramının,etkinlik çeşitleri ve uygulama amaçlarına göre; bir rekreatif faaliyet, iş veya bir yarı boş zaman etkinliği olup olmadığı konusunda zaman zaman bazı anlayış farklılığı ortaya çıkmaktadır. Katılımcıların yaklaşımlarına göre, bu farklılıkları belirlemenin güçlüğü örneklendirilerek olay ,şu şekilde açıklanabilir.Örneğin; bir profesyonel futbolcu için faaliyet tamamen bir çalışma, iş amaçlıdır. Aynı kişinin para kazanmak amacıyla oynadığı veya zaman harcadığı futbol çalışmaları dışında, yani boş zamanında, arkadaşlarıyla bir salonda, halı sahada, normal sahada veya herhangi bir yerde eğlenmek, dinlenmek, mutlu olmak gibi amaçlarla oynadığı futbol, bir rekreasyon faaliyetidir. Aynı profesyonel futbolcunun işi gereği yaptığı karşılaşmaları izleyen kişinin bu etkinliği pasif bir rekreasyon faaliyetini içermektedir. (2)

Bir başka örnekte ise, herhangi bir işte çalışıp para kazanan iyi düzeydeki bir amatör basketbolcu, voleybolcu veya bir güreşçi, iş saatlerinin dışında kalan saatlerinde kulübünde spor yapmaktadır ve bu çalışmaları karşılığında da ayrıca para almaktadır. Bu durumda, kişinin gerçek çalışma zamanı dışında kalan zamanı da bir ikinci iş için ayırmış olmaktadır. (Zorunlu olarak antrenmanlara ve yarışmalara katılmak veya antrenörünün koyduğu kurallar ve programa uymak durumundadır). Böylece, bu kişinin yapmış olduğu sportif faaliyetlerin bir rekreasyon faaliyeti değil, zorunlu olarak katıldığı ikinci bir iş faaliyeti olduğu söylenebilir. Ancak, bu durumda olan bir sporcu, daha önce de bahsedildiği gibi, amaçları doğrultusunda yarı-boş zaman etkinliğinde de bulunuyor olabilir. (2)

Bütünüyle işe harcanan zaman dışında, yine işle ilgili doğrudan yada dolaylı olarak işe gidiş gelişte harcanan zaman, temizlik, hazırlık veya öğle tatillerinde geçen zaman da boş zaman ya da iş zamanı olarak değerlendirilebilir. Buna göre örneğin; işe geliş gidiş saatlerinin kitap okumak, sohbet etmek veya başka bir eğlenceli oyun oynayarak değerlendirilmesi mümkündür. Bu durumda bir boş zaman ve bunun değerlendiriliyor olması söz konusudur.

Yine kişi, çalışma saatlerinin dışında, ancak işiyle direk ilgili olan ve işteki başarı ve verimliliği artırmaya yönelik yemekler, eğlenceler düzenlenebileceği gibi, işle ilgili bilgisini arttıracak kitaplar, makaleler okuyabilir. Çeşitli kurslara katılabilirler. Bu durumda, kişi için faaliyetler, kişinin amaçlarıyla yada boş zaman değerlendirme anlayışıyla ilgili olarak bir iş, rekreasyon faaliyeti veya yarı boş zaman faaliyeti olarak değerlendirilebilmektedir. (1)

Bir başka şekilde ise, kişinin fizyolojik ihtiyaçları için harcadığı zorunlu zamanın, bir

boş zaman değerlendirme faaliyetine nasıl dönüştüğünü görmekteyiz. Örneğin; zorunlu olarak yenmesi gereken bir öğle yada akşam yemeğinin arkadaş gruplarıyla beraber olmak için yemeğin normal süresi dışında daha uzun süreyle yenilmiş olması, yemeğin bir boş zaman veya yarı boş zaman faaliyeti olarak değerlendirilmesini düşündürmektedir. (1)

Bir sanayileşme ve uygarlık ürünü olan boş zamanın, çağdaşlık ve bir kültür sonucu, insanların bireysel ve toplumsal değerler bakımından, mutluluk, zevk ve bunlarında ötesinde bir çok değer oluşturulabilecek etkinliklere katılımı anlamına gelen rekreasyon; işlevsel ve süreç yaklaşımlarla da açıklanmaktadır(2)

İşlevsel yaklaşım; motivasyonların, anlamların, varolma özgürlüğünün ve işlevlerin önemini vurgularken, süreç yaklaşım, zaman, etkinlikler, deneyimler üzerinde durmaktadır.Rekreasyonun tanımlanması konusunda, rekreasyonun zaman kavramıyla açıklanması fikri, bir artık zaman yaklaşımını gerçekleştirmektedir. Bu yaklaşım, sadece rekreasyona ayrılan boş zamanı izole etmek ve bu amaçla kullanımını konusunda, başka herhangi bir taahhütte bulunmamak eğilimini sergiler. Bu nedenle, rekreasyonun boş zamanı kullanmanın bir biçimi olarak kavranması, bu yaklaşımın önemli bir parçasını oluşturur. Bununla birlikte rekreasyonu tek başına zamanla ilişkilendirerek kullanmak, zamanı rekreatif etkinliklere ayrılabilen ve ayrılmayan zaman olarak ayırmanın güçlüğüdür. Artık zaman yaklaşımının mantığı, rekreasyonun ne olursa olsun boş zaman içerisinde yapılmasıdır.Yani, rekreasyon kişinin boş zamanını kullanma sürecidir.

Rekreasyonun, bir artık zaman olarak ya da aktivite olarak değerlendirildiğinde zayıf veya güçlü yönlerini Haywood ve arkadaşları durumu tablolaştırarak şöyle açıklamaktadır. (1)

Artık Zaman Olarak Rekreasyon

Boyutlar

Çalışmanın olmadığı boş zamanı, rekreasyon olarak ayırt etmek

Güçlü olduğu yönler

Ücretli çalışanlar açısından hesaplanmak kolaydır.

Zayıf olduğu yönler

Ücretsiz çalışanlar açısından hesaplamak çok zor veya imkânsızdır. Örneğin; işsizler ve ev hanımları. Bu nedenle nüfusun büyük kısmı ihmal edilebilir ve istatistiklerde görünmez.

Yükümlülük ve görevin tanımlanmasında güçlükler. Örneğin yemek ne zaman fizyolojik bir ihtiyaç dışında bir olacak veya çocuklarla oynamak bir görevmidir? Yoksa bir rekreatif uğraşmıdır?

Yemek, aile ve diğerleri gibi görevler ve yükümlülükler kalan boş zamanı tayin etmek amacıyla oluşturulabilir

Yaşanan rekreasyon olayının kapsamı ve niteliği hakkında bir bilgi vermez. Ücretli işlerde çalışmayan belirli grupları marjinalize eder.

Toplum içinde seçilmiş gruplar için rekreasyona ayrılabilecek zaman miktarını ve nasıl dağıtıldığını geniş bir kapsamda tayin eder

Modern rekreasyonun niteliğini kavramak

Boyutlar

Güçlü Olduğu Yönler

Zayıf Olduğu Yönler

Aktivite Olarak Rekreasyon

Güçlü Olduğu Yönler

Zayıf Olduğu Yönler

Boyutlar

Etkinlikleri, nispeten serbest seçilmiş aktiviteler olarak tayin etme.

Rekreasyon fikrinin ortak bakış açısını anlamak kolaydır.

Pasif katılımı kabul etmez

Modern rekreasyonun niteliğini kavrama.

İnsanların dikkatleri öncelikle, etkinliklerin kapsamına sonra ise, etkinliklerin bireysel toplumsal deneyimler olarak potansiyel niteliğine çeker, oyunun önemi vurgulanır.

Spor ve sanat gibi kurumsallaşmış etkinliklere aşırı önem verir. Gayri resmi ve organize olmayan rekreasyon etkinliklerini dışlar. Geçmişte kökleri olma eğilimi gösterir. Değişikliklere adapte olması güçtür.

Çeşitli ortamlar ve sosyal kapsamlar içerisinde gerçekleşen rekreasyon etkinlikleri çeşitlilik bakımından büyük bir zenginliğe sahiptir. Bunlar çok yönlü ve çok boyutludurlar. Bu rekreasyon etkinliklerini kendi içinde karmaşık bir fenomen haline getirir. Bunun gerçek bireyler gerekse toplum için oynadığı rollerin kapsamı içinde ele alındığın da düşünülürse, çok daha karmaşık bir hal aldığı görülür. (1)

Rekreasyon aktivitelerinin, aktivitenin kendisinden ziyade, katılanlar açısından taşıdığı motivasyonlar ve anlamların öneminin vurgulandığı yaklaşımları ile de açıklanmaktadır. Buna göre; rekreasyon etkinlikleri, motivasyonlarına ve herhangi bir aktivitenin taşıdığı amaçlara bağlı olarak katılanlar için, çok farklı anlamlar taşıyabilmektedir. Katılanlar için farklı birçok işlevi de yerine getirebilmektedir. Aynı etkinlik, değişik zamanlarda değişik anlamlar taşıyabilirken, değişik etkinlikler katılanlar için aynı anlamı taşımayabilmektedir.

Rekreasyon etkinliklerine katılımdan beklenen kazançlar ile motivasyonları tayin etmenin yollarını aramak, rekreasyona katılanlar için yaşam içerisinde taşıdığı anlamı daha açık bir şekilde tanımlar ve rekreasyonu üretken bir olay olarak gösterir. Bu anlayışta, özgürlük ve seçim önemli unsurlardır ve rekreasyon, aktiviteyle beraber bir deneyim olarak görülür. Bu da, sadece zihinsel değil, toplumsal çevrede de söz konusudur. Rekreasyon, bu bakımdan bir kişinin hem psikolojik hem de toplumsal yerinin bir göstergesi durumundadır. (3) Bu anlamda rekreasyon fonksiyon ve özgürlük olarak değerlendirmiştir:

Fonksiyon Olarak Rekreasyon

Boyutlar

Güçlü Olduğu Yönler

Zayıf Olduğu Yönler

Rekreasyonu, fonksiyonlarıyla tanımlamak.

Rekreasyonun kapsamı ve sosyal sonuçları üzerinde odaklaşır.

İmalar dışında, rekreasyon ile diğer etkinlikler arasında bir ayrım yapmaz.

Rekreasyonun niteliğini kavramak.

Katılanlar ve toplum için rekreasyonun taşıdığı işlevi açıklamaya çalışır. Rekreasyon için doğru politikanın tespit edilmesinin önemi ve eğlence hizmetlerini sunanların yapması gerekenler üzerinde odaklaşır.

Rekreasyon etkinliklerini faydalı ve bir araç olması açılarından değerlendirir. Kişinin, tamamen kendisine yönelik rekreaktif etkinliklerini küçümseme veya önemsememe eğilimi gösterir.

Rekreasyonun zaman içinde oluşacak iyi ve kötü kullanımı üzerinde durur.

Bireyi önemseyerek toplumsal boyutun önemini abartır

Özgürlük Olarak Rekreasyon

Boyutlar

Güçlü Olduğu Yönler

Zayıf Olduğu Yönler

Rekreasyonu, özgürlük, niteliksel bir olay ve özellikle ödüllendirici olarak tanımlamak.

Rekreasyonun subjektif boyutu ve deneyiminin niteliği üzerinde odaklaşır.

Nitelemek zordur. Bir çok aktivitenin birden çok motivasyonu vardır.

Rekreasyonun niteliği

Dikkatleri, rekreasyonun özgün niteliğine ve yaşam kalitesini yükseltme kabiliyeti üstüne çeker. Rekreasyonun güzel sanatlar gibi insan nitelikleri olarak görülen rekreatif biçimlerini kapsar.

Geniş anlamda, seçkin sınıfın rekreatif etkinlikleri üzerine yapılmış bir araştırmadan çıkarılmıştır. Neyin değerli, doyurucu, anlamlı olduğu üzerinde tarihsel ve kültürel olarak durur. Örneğin; bugün bir önemi olmayan antik yunan yaşam tarzı gibi.

Çeşitli özelliklerine göre analiz edilerek ve yukarıda tablolaştırılarak verilen rekreasyon, kullanım alanları bakımından da farklılıklar göstermektedir.

Artık zaman olarak rekreasyonun kullanım alanlarını; kaynakların gerekli yerlere tahsisi amacıyla, rekreasyona ayrılabilecek zamanı tayin eden uzun süreli trendlerin belirlenmesi konusunda, spor konseyi ve belediyeler gibi planlamacılar ile politik karar organları, değişik gruplar için programlar organize eden, spor tesisleri, tiyatrolar, müzeler gibi çeşitli rekreasyon tesisleri yöneticileri, tatil otel ve seyahat programlarını vb. belirleyen turizm endüstrisi, gençlik gibi grupları eğlence ve diğer etkinliklere yönlendirecek ticari turizm hizmetleri yöneticileri oluşturmaktadır.

Aktivite olarak rekreasyonun kullanım alanları da söyle belirlenmektedir;

Planlamacılar ve karar organları, eğlence trendleri, sosyal kategoriler tarafından seçilen aktivitelere katılım usulleri bakımından analiz eder. Genel ev halkı araştırması bu çeşit verilerin başlıca örneğini teşkil eder. Popüler etkinliklerin belirlenmesi için çeşitli önlemler alınır. Sürekliliği belirsiz olan yeni etkinlikler ortaya çıktığında veya belirli aktiviteler, diğerlerini hariç tutmak üzere belirli gruplar ile tayin edildiğinde, etkinlikler katılaştığında ve yöneticilerin katılımcıların yaşam tarzlarındaki değişikliklere karşı duyarsızlaştırıldığında sorunlar ortaya çıkar. (1)

Fonksiyon olarak rekreasyon; özellikle kamu sektöründe karar organları ve politikacı ve yöneticiler gibi planlamacılar tarafından aktiviteye katılanlar için neyin iyi olduğu konularında karar verirken kullanır. Akademisyenler ve teorisyenler tarafından, rekreasyon etkinlikleri karar organlarının ve uygulayıcılarının kararlarının eleştirisinde ve analizinde ve daha olumlu olarak rekreasyon yaşam tarzlarının uygulanmasındaki motivasyonun araştırılmasında ve spor konseyi ve sağlık eğitim konseyi gibi kamu kurumları tarafından ‘‘sağlık için spor’’ gibi aktivitelerin tanıtılması ve insanlara sunulması alanlarında kullanılır.

Özgürlük olarak rekreasyon ise, tiyatro, opera, bale, klasik müzik gibi geleneksel sanatların kültürel yaşamın kalitesine yaptıkları katkılar açısından, bu rekreasyon biçimlerinin sürdürülmesi ve geliştirilmesi bakımından önemini vurgular. Çalışmanın, insan yaşamında çok fazla öneme sahip olamayacağı ve rekreatif biçimlerin doğru kullanılmasının merkezi öneme sahip olacağı gelecekte, rekreatif etkinliklerin insanın potansiyel yeteneğinin ortaya çıkartılmasındaki önemi vurgulanır. Burada doğru kullanım, genelde popüler kültürden ziyade, yüksek sınıfların kültürünü ifade etmektedir.

3.1. Rekreasyonun Özellikleri

Çok çeşitlilik arz eden, kişilerin ilgi, dürtü, amaç ve katılım şekillerine ve daha bir çok faktörlere göre değişik anlayışlar sergileyebilen rekreasyonun özellikleri konusunda, ortak bir noktaya ulaşma zorlukları bulunmaktadır. Ancak, rekreasyonun bir çok araştırmacı ve diğerleri tarafından kabul edilebilen bazı temel özelliklerinden bahsetmek mümkündür. Bunlar rekreasyonu, diğer faaliyetlerden ve kavramlardan ayıran temel özelliklerdir.

Buna göre, rekreasyonun temel özelliklerini şunlar oluşturmaktadır: (3)

Rekreasyon faaliyetlerinin seçimi gönüllü olmalıdır. Kişi kendine göre, yeni, farklı ya da kolaylıkla yapabileceği faaliyetlere katılır. Yani kişi, rekreasyon faaliyetlerini hiçbir zorlamaya maruz kalmadan, serbestçe kendisi seçer. Katılım istek paralelindedir. Kişinin bu serbest seçimi , kişiye çok çeşitli faaliyetlerin sunulması ve bu çeşitlilik içinden kişinin doğru seçim yapabilmesi gibi hassas bir durumu da ortaya çıkarmaktadır.

Gönüllülük esasına dayanan faaliyet seçimi konusu bir örnekle daha iyi açıklanabilir.

Bir beden eğitimi öğretmeni, öğrencilerine kendi uzmanlık alanı olan basketbol dersleri düşünmektedir. Çalışmalar ders dışı zamanlarda, yani öğrencilerin boş zamanında gerçekleştirilecektir. Öğretmen, faaliyete katılabilecek yetenekli öğrencileri çeşitli test ve gözlemlerden geçirerek belirlemiştir. Çalışmalara katılmalarını zorunlu kılmış basketbol için uygun kıyafet ve top almalarını istemiştir. Daha sonra ise, belirlediği programa göre, öğrencilerin programa katılmalarını sağlamıştır. Beden eğitimi öğretmeninin bütün iyi niyet ve samimiyetine rağmen, bu çalışma ; öğrencilerin çalışmaya katılmalarına mecbur tutması nedeniyle, bir rekreasyonel özellik taşımamaktadır. (3)

Burada beden eğitimi öğretmeni, öğrenciye başka spor branşları arasından bir seçim hakkı tanımamış, malzeme alımı için zorlamış, faaliyete devam mecburiyeti koymuş ve faaliyete adeta bir ders havası vererek öğrenciye görev sorumluluğu yüklemiştir.

Öğretmen bu örnekte, öğrencilerden basketbola yetenekli olanları kendisine göre seçmiş, öğrencilere tercih hakkı tanımadan onları zorunlu olarak çalışmalara iştirak ettirmiştir.

Öğretmenin bu tür uygulaması bir bakıma okuldaki zorunlu öğretimin devamı niteliğindedir. Çoğu zaman bu uygulamalar okul takımlarının belirlenmesi bakımından gereklide olabilmektedir. Ancak bu faaliyetin rekreasyonel bir özellik taşıyabilmesi için,

öğrencilerin faaliyete isteyerek ve arzu ederek katılmalarını sağlamak gerekirdi. Bunun için öğretmen, basketbolu tanıtıcı, sevdirici ilanlar yapabilir, basketbolcu olabilmek için ne gibi özelliklere sahip olunması gerektiğinden bahsedebilirdi. Bu özelliklere sahip öğrencilere de, bu işi yapabileceklerinden ve bunu da boş zamanlarını değerlendirmek suretiyle geliştirebileceklerinden söz edebilirdi. Böylece, öğrencilerin ilgileri basketbola çekilebilir ve onların kendi seçimleri sağlanmış olabilirdi. Ancak, özgürlük ve serbest faaliyet fikrine ters düşebilecek bir uygulamanın, öğretmenler yanı sıra, bazen da anne- babalar tarafından tasarlanan, düzenlenen, yönetilen ve yönlendirilen bir eğitici boş zaman etkinliğinin kişinin dinlemek ve her şeyden öncede özgür olamama ihtimalini de ortaya koyabileceği gözden kaçırılmamalıdır. (2)

Rekreasyon etkinliklerine katılımda, içinde özgürlük amacı da taşıyan gönüllü katılım özelliği bilhassa çocuklar ve gençler için bir uyulması gereken zorunluluk taşımaktadır. Zira, insan içinden gelen bir gönüllü katılımı olmasa etkinliğin gerçekleşmesi zaten mümkün olmayacaktır. Bir İngiliz atasözü bunu çok güzel ifade eder ‘‘bir atı suya götürebilirsiniz fakat ona zorla su içiremezsiniz, isterse içer istemezse içemez. Zorlarsanız içeceği varsa da içemez.’’

Özgürlük Hissi verir. Haftanın 5 günü çalışan biri hafta sonu veya gün boyu çalışan bir kişi ise işten sonra kendisine kalan boş zamanda dans edip eğlenirken veya çeşitli sportif etkinliklerde bulunurken şöyle düşünebilir: ‘‘ gün boyu veya beş gün çalıştım, amirlerimin emirlerine uydum. İnsanlarla resmi ilişkilerde bulundum, özgürce hareket edemedim. Yoruldum. Ama şimdi özgürüm istediğimi yapmama, dans etmeme hatta popomu sallamam kimse karışmıyor eğleniyorum, dinleniyorum.’’

Faaliyetlere devam ve iştirak etme zorunluluğu bulunmamalıdır. İnsanın en fazla yapmak istediği etkinlikler, en fazla becerebildiği, yapabildiği faaliyetlerdir, anlayışına da uygun olarak, bazı etkinliklere, daha fazla mutluluk elde etmek için, daha iyi öğrenmek amacıyla devam etmek zorunluluğu doğabilmektedir. Ancak bu durumda bile katılanın inisiyatifi ön planda olmalıdır.

Rekreasyon, Boş Zamanda Yapılır. Kişinin bir iş ile herhangi bir bağlantısının olmadığı bir zamanda veya her türlü sorumluluklarından kurtulduğu boş zamanında ancak rekreasyon faaliyetleri yapabilmektedir.

Her yaştaki ve cinsteki insanların faaliyetlere katılmalarına imkan verir. İnsanlar açısından bir sınırlama söz konusu değildir.

Rekreasyon faaliyetlerinde ‘‘ İnisiyatif’’ kişinin kendisine bırakılmalıdır. Kişinin kendi dışında, kendisi için hazırlanmış yönetmelikler ve politikaların bu hususta iyi sonuçlar vermedikleri görülmemektedir.

Rekreasyonel faaliyetler, her türlü açık ve kapalı alanlar ile her mevsim ve iklim şartlarında uygulanabilmektedir. Yani, rekreasyonel faaliyetler esnektir, her ortam ve şartlarda yapılabilmektedir.

Rekreasyon bir faaliyeti gerektirir. Faaliyetler, güzel sanatlar, el sanatları, oyun ve çeşitli spor branşlarından oluşabilmektedir. Bu faaliyetlerin en basitinden en zoruna, karmaşığına kadar herhangi birisi yapılabileceği gibi , bir faaliyet çeşidinin bir çok alana yada birden fazla değişik faaliyet alanları da yapılabilmektedir ve bu faaliyetlerin kendine özgü isteklendirmelere, çekicilikleri vardır.

Bir başka ifadeyle faaliyetler, fiziksel, zihinsel, ruhsal, toplumsal yada bunlar içinden bazılarının kombinezasyonları şeklinde olabilmektedir.

Rekreasyon çok çeşitli faaliyetler içerir. Bu insanların her birinin boş zamanlarında uğraşmaktan hoşlandıkları faaliyet çeşitlerine eşit bir zenginliği gösterir. Rekreasyon, tek bir

eylem şekli değildir. Rekreasyon, rekreasyonel faaliyet çeşitlerinden oluşan bir yaşamdır ve bir yaşantı çeşididir.

Rekreasyon haz ve neşe sağlayan bir faaliyettir. Kişi bu tür faaliyetlere katılmak suretiyle mutlu olur. Zaten faaliyete katılmaktan esas amaç ta faaliyeti uyguladığı süre içinde anlık tatmini yakalamak ve yapılan etkinlikten zevk almak, ruhsal ve bedensel doymaktır.

Faaliyetin kendisi kişi için bir ödüllendirmedir, mutluluk kaynağıdır. Rekreasyon bu nedenle doğrudan doğruya kişiyle ilgilidir.

Rekreasyon evrensel olarak uygulanmaktadır. Rekreasyonel faaliyetler, bütün insanlar için ortak bir lisanı oluşturmaktadır. Faaliyet alanlarından bazıları olan güzel sanatlar, müzik ve sporunda ayrı ayrı aynı özelliği taşımakta olduğu görülmektedir.

Rekreasyon, kişinin kendisini ifade edebilme ve yaratıcı olabilmesine imkan sağlayıcı faaliyetler içermelidir.

Rekreasyonun her kişiye göre bir amacı vardır. Ortak yapılan ve rekreasyonel faaliyette dahil aynı etkinliklerde bulunan kişilerin her birinin ayrı ayrı amaçları bulunabilmektedir. Gerçekte faaliyetin kendisine katılım, esas amacı oluşturmaktadır. Ciddi ve belirli amaçları varıdır. Etkinlik esasında bir rahatlık ve ciddiyetsizlik olsa bile, eyleme özgü bir ciddiyet söz konusudur. Rekreasyon faaliyetlerini amaçlar belirlemektedir. Bu nedenle farklı kişilerin seçtiği ve yaptığı etkinlikler bireysel farklılıklar yol açmaktadır.Örneğin; İstanbul da organize edilen ve her yıl gerçekleştirilen haliç maratonuna binlerce insan katılmaktadır. Bu katılanların bazıları yarışı birinci veya klasmanda bitirmek, bazıları sadece bitirmek ve bazıları ise faaliyete sadece katılmak gibi amaçlar taşımaktadır. (1)

Bir etkinliğin rekreatif özellik taşıması kişinin o etkinlikteki rolüyle ilgili tavır ve algılaması ile de ilişkili olabilmektedir. Kimi etkinliklerin rol tanıma evrensel anlamıyla kullanılırken kimileri kişiye göre değişebilmektedir. Örneğin ; Yüzme evrensellik taşıyan bir rekreatif etkinlik olarak algılanabilirken kimisi derin sularda kimisi sığ sularda yüzmeyi yüzme olarak algılar. Yine kimisi için yüzme bir havuzda söz konusuyken kimisine göre de doğal ortamlarda ancak yüzme olarak kabul edilir. (2)

Rekreasyonel faaliyetlerin katılımcıya kişisel ve toplumsal özellikler kazandırması beklenir. Bu anlamda rekreasyon bir yan üründür. Bireysel tatmin ve mutluluk toplum içindeki amaç ve hedeflerden sonra yapılan rekreasyonel hedefleri bir yan ürün olarak değerlendirilmekte ve kişilerin psikolojik yapılarını, sosyal ve fiziksel bünyelerini, sağlıklarına vatandaşlık duygularına ve diğer insanlık kalitelerine geliştirici özellikler taşımalıdır.

Rekreasyon, toplumun geleneklerine, törelerine ahlaki ve manevi değerlerine uygun olmalı ve sosyal değerlere ters düşmemelidir.

Rekreasyonel faaliyetlerin öncelikle ahlaki ve toplum kurallarına uygun olması en çok tasrif ve teşvik gören bir özelliğidir. Bu anlayışa göre kişi, boş zamanına akıllığı ve yararlı olarak değerlendiriyordur. Ancak bunun dışında içki içerek, kumar oynayarak veya benzeri kişisel ve toplumsal yarar sağlamayan etkinliklerle de boş zamanları değerlendirme biçimlerine sıkça rastlanmaktadır. Bu davranış türüne ‘‘ atipik boş zaman davranışları’’ denmektedir. (1)

Rekreasyon etkinlikleri ve uygulama biçimleri, genellikle o toplumun kültürel değerlerini yansıtmaktadır. Diğer toplumlarla olan kültür, eğitim ve gelişmişlik gibi farklılıkları da ortaya çıkarmaktadır.

Bundan dolayıdır ki; Bir başka toplum için hazırlanmış rekreasyon örnekleri, diğer bir

toplum için kabul edilebilir özellikte bulunmayabilmektedir. Yani bir başka ülke için hazırlanmış rekreasyon faaliyet programları diğer bir ülke tarafından tamamen benimsenmemelidir. Zira program o ülkenin kültürüne, ekonomisine ve toplum değerlerine uygun olarak hazırlanmamış olabilir. Hatta bir ülke için rekreasyon faaliyeti olarak kabul edilebilen faaliyet diğer bir ülke için rekreasyon faaliyeti olarak bir değer taşımamaktadır. Ayrıca bir kimse için mutluluk veren bir rekreatif etkinliğin bir başka kişi için eziyet veya işkence olabilmesi gibi bir toplum için benimsenmiş ve desteklenebilen rekreatif bir etkinlik, bir başka toplum için suç veya tabu kabul edilerek benimsenmeyebilir. Örneğin; Türk toplumunda rekreasyon alışkanlıkları, cinslere, yaş kategorilerine, faaliyet çeşitlerine ve uygulama biçimlerine göre, Avrupa veya Amerikan toplumlarına nazaran büyük farklılıklar göstermektedir. (2) Türkiye de bir çok teşvik unsurunun da bulunmasına rağmen bayanların sporla, sanatla veya başka bir rekreasyonel faaliyetle de uğraşanlarının sayısı oldukça düşüktür.

Rekreasyon bir faaliyet yapılırken, ikinci veya daha fazla faaliyetlere de ilgi duyma veya gerçekleştirme imkanı verir. Örneğin ; dağcılık yapan bir kişinin aynı zamanda fotoğrafçılıkta yapması, bu arada çiçek veya kaya türleriyle de ilgilenmesi gibi.

Rekreasyon etkinlikleri, rekreasyonelistler tarafından üstlenilir. Yani bu etkinlikler ve uğraşlar başkaları tarafından bir başkası için yerine getirilemez.

Rekreasyon eylemi planlı veya plansız, beceri sahibi kişilerle veya beceri sahibi olmayan kişilerle yada organize veya organize olmamış mekanlarda yapılabilmektedir.

Rekreasyon, rekreatif etkinliklere katılma sonucu ortaya çıkan bir deneyimdir. Katılma isteği önceden belirlenmiştir.

Sonuç olarak rekreasyon; boş zamanda ve tek başına grupla, araçlı, araçsız, açık veya kapalı alanlarda, kent içinde veya kent dışında, bir organizasyon içinde yada dışında zorunlu olmadan seçilen zevk ve neşe verici her türlü etkinliklerden oluşmaktadır. Etkinlikler, genellikle , kendisi dışında bir ödülü bulunmayan dıştan gelen bir zorlamayla değil içten gelen bir istekle gerçekleştirilmektedir.

Rekreasyon etkinliklerinin ayrıca ilginç ve ilgiyi artırmak için başka bir yapay motivasyon gerektirmeyen, eğlenceli ve kişinin yaşamı süresincede böyle devam eden bedensel, ruhsal ve yaratıcılığı canlandıran, başarı kazanmaktan çok insanın kendi yararı için yapılan enerji, gerginlik ve duyguların dışarı atılmasına, insanlar arasında iletişimi ve tepki vermeyi sağlayan, daha değişik meraklara ve uğraşlara yol açan, başkalarına ve çevreye zarar vermemeyi ve yararlı olmayı amaçlayan, sosyal hassasiyete ve paylaşmaya yol açan, yaşamı anlamlı ve güzel kılan, insanları belirsizlikten ve sorunlarından uzaklaştıran en büyük ödülü etkinliğe bizzat katılımı gerçekleştirmek olan ve tamamen gönüllü katılımı gerektiren bazı temel özelliklerinden bahsetmek mümkündür. (2)

Yukarıda açıklanmaya çalışılan rekreasyon özellikleri faaliyetlerin değerlendirilmesinde göz önüne alınmalıdır. Bunlar rekreasyonu diğer kavramlardan veya faaliyetlerden ayıran temel özellikleri oluşturmaktadır. Bazen değişik bir anlayışla yapılan faaliyetin bir rekreasyonel faaliyet taşıdığı görülebilir. Ancak rekreasyonun temel özelliklerinin bütünü incelendiğinde bu tür faaliyetlerin hiç de zannedildiği gibi bir rekreasyonel faaliyet olmadığı görülür. Örnek olarak, İşinden yada okulundan arta kalan boş zamanında heyecan, macera ve mutluluk gibi hisleri tatmak için küçük hırsızlıklar yapan çocukları verebiliriz. Bu çocukların kendileri için temel ihtiyaç olan heyecan ve macera gibi zevkleri tatmak için yaptıkları bu faaliyetlere önceleri masum gibi görünebilir. Ancak daha bu durum huzursuzluk yaratır.

3.1.2 Rekreasyonun Sınıflandırılması

Çok daha önceki dönemlerle karşılaştırıldığında rekreasyon kelimesine günümüz modern dünyasında her geçen gün yeni bir anlam yüklemektedir. Rekreasyon kelimesi kişilerin etkinliğe farklı amaçlarla katılması veya toplumsal, kültürel, ekonomik ve çevresel şartlar nedeniyle farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Bu nedenle rekreasyon kelimesinin değişik metotlar kullanılarak sınıflandırılması yoluna gidilmiştir.

Bu sınıflandırmalar içerisinde rekreasyonu öncelikle 1. Amaçlarına göre, 2. Çeşitli kriterlerine göre olmak üzere iki bölüme ayırarak gruplayabiliriz. (1)

3.1.2.1 Amaçlarına Göre Rekreasyonun Sınıflandırılması

Dinlenme amacıyla yapılan rekreasyon etkinlikleri; Boş zamanın tamamen dinlenmek, yani beden ve ruh sağlığının devam ettirilmesi veya korunması için yapılan etkinliklerle değerlendirilmesidir.

Kültürel amaçlı yapılan rekreasyon etkinlikleri; Boş zamanın, eski sanat ve tarihi eserlerin, müzelerin gezilmesi ve diğer kültürel faaliyetlerle değerlendirilmesidir.

Toplumsal amaçlı yapılan rekreasyon etkinlikleri; Toplumsal ilişkiler kurmak ve geliştirmek amacına yönelik boş zaman değerlendirme etkinliğidir.

Sportif amaçlı yapılan rekreasyon etkinlikleri; Aktif spor yaparak, veya pasif şekliyle seyirci, taraftar, yönetici veya başka bir şekilde boş zamanın sportif etkinliklerle değerlendirilmesidir.

Turizm amaçlı yapılan rekreasyon etkinlikleri; Öncelikle tatil dönemlerinde bulunduğu mekandan, başka mekanlara gezmek, görmek amacıyla gitmek suretiyle boş zamanı değerlendirmektir.

Sanatsal amaçlı yapılan rekreasyon etkinlikleri; Sanatın birçok dalından biri veya birkaçı ile uğraşarak boş zamanların değerlendirilmesidir.

3.1.2.2 Çeşitli Kriterlere Göre Rekreasyonun Sınıflandırılması

Yaş faktörüne göre; Çeşitli yaş gruplarının kendi özelliklerine göre tercih ettikleri etkinlikler.

Faaliyete katılanların sayısına göre; Ferdi, grupla, kitlesel veya aile olarak katılınan rekreatif etkinlikler.

Zamana göre; Yazın, kışın veya başka bir mevsimde yapılabilen rekreatif etkinlikler.

Ayrıca günlük ve hafta sonları ile emeklilik dönemini kapsayan uzun boş zamanlarda

gerçekleştirilen etkinlikler.

Kullanılan mekana göre. Açık veya kapalı alanlarda yapılan etkinlikleri kapsamaktadır. Genel boyutları ile açık havada yapılan rekreasyonel kullanımları içeren bir rekreasyon tipi olarak tanımlayabileceğimiz açık hava rekreasyonunun başta temel fonksiyonlarını ormanlar, dağlar ve su bölgeleri oluşturmaktadır. Kapalı mekan sporları, sinema, tiyatro, toplantı ve diğer benzeri aktiviteler ile radyo dinleme, TV izlemek, kitap okumak, arkadaş ziyaretleri, dinlemek gibi ev içi eylemler kapalı alan rekreasyonel faaliyetini oluşturmaktadır. (2)

Sosyolojik muhtevaya göre. Lüks, geleneksel ya da belirli halk kesimlerinin desteklenmesiyle katılımın sağlandığı rekreasyonel etkinlikleri.

Rekreasyon özel işlevleri dikkate alınarak belirli eylem ve durgunluk hallerine göre de sınıflandırılabilmektedir. (2) Buna göre ;

Ticari Rekreasyon : İnsanlar rekreatif ihtiyaçlarını çeşitli kurum ve kuruluşların sunduğu hizmetlerden masrafsız olarak giderebilecekleri gibi kar amacıyla sunulan hizmetleri de aynı amaçla satın alabilir. Bu tür hizmetle rekreasyoniste büyük kolaylıklar sağlanmaktadır.

Sosyal Rekreasyon : Çeşitli şekillerde insanların bir araya gelip yemek yemeleri gibi eylemleri içerir. Bu tip eylemler gelir düzeyiyle ilişkilidir. Gelir düzeyi arttıkça sosyal rekreasyon faaliyetleri de artmaktadır.

Uluslararası Rekreasyon : Gelişen boş zaman anlayışıyla beraber, şehir içi rekreasyondan sonra kırsal ve sonrasında da eylemler, uluslararası seyahatler ve etkinlikler olarak kendisini göstermeye başlamıştır.

Estetik Rekreasyon : Pasif bir nitelik taşıyan bu eylemler, daha çok yüksek eğitim ve kültür düzeyli insanlar için söz konusu olmaktadır. Etkin bir rekreasyondan hoşlanmayan insanlar için sanat olaylarını izleme, ünlü müzik yapıtlarını dinleme gibi eylemleri oluşturmaktadır.

Fiziksel Rekreasyon : Açık veya kapalı alanlarda yapılan tüm spor çeşitlerini kapsar. Oldukça masraf gerektirmektedir. Ancak yüzme havuzu, spor sahaları gibi tesisleri daha çok insanın yararlanacağı şekilde düzenlemek bu masrafı azaltmaktadır.

Orman Rekreasyonu: Arazi ve su kullanımı rekreasyon eylemlerinin çoğunda önemli bir yer tutmaktadır. Bu imkânları ise, ormanlar sağlamaktadır. Kullanım açısından orman rekreasyon eylemleri; 1. Yoğun, 2. Az Yoğun veya dağınık eylemler olarak planlanabilmektedir.

3.1.3 Rekreasyona Duyulan İhtiyacın Nedenleri

Rekreasyona duyulan ihtiyaç, rekreasyon faaliyetlerin kişisel ve toplumsal olarak sağladığı faydalardan ileri gelmektedir. Kişisel yönden; fiziki sağlık gelişiminin yaratılması, ruh sağlığı kazandırılması, insanı sosyalleştirmesi, yaratıcılık, kişisel beceri ve yeteneğini geliştirmesi, çalışma başarısı ve iş verimine etkisi, ekonomik hareketlilik, insanı mutlu etmesidir. Toplumsal yönden ise; toplumsal dayanışma ve bütünleşmeyi sağlaması ve demokratik toplum yaratılması, rekreasyona duyulan ihtiyacın nedenlerinden bazılarını oluşturmaktadır. (1)

3.1.3.1 Kişisel Yönden Rekreasyona Duyulan İhtiyacın Nedenleri

a. Fiziki Sağlık Gelişimi Yaratır.

İnsanın teknolojik imkânları kullanıp modern hayata geçmesiyle beraber hareket etme ihtiyacının da azaldığı görülmektedir. Taşıt vasıtalarının yaygınlığı, haberleşme imkânları, ev ve bürolardaki kullanım araç ve gereçlerin insanın daha önce yoğun bir hareket temposu içinde yaptığı birçok şeyi otomatik olarak ve çok az bir hareketle yapabilmesine imkân vermiştir. İnsanın bu az enerji sarfıyla yaşıyor olması, bazı sağlık sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Bu sorunlar; dolaşım ve solunum sisteminin kapasitesinin azalması, kalp damar hastalıklarının artması, aşırı şişmanlık, sindirim sisteminde meydana gelen aşırı değişiklikler ve bunun sonucu oluşabilecek ülser yaraları, eklem hareket sınırlarının azalması ile kireçlenmelerin oluşumu, iç organlarda düzensizlik, kemik hastalıkları gibi rahatsızlıklar gelmektedir. Rekreasyon faaliyetlerinde spor ve beden hareketleri geniş yer tuttuğundan yavaş hareketlerden doğan sorunların çözümünü, sağlık ve zindelik sağlamaktadır.(1)

b. Ruh Sağlığı Kazandırır.

İnsanın aile, okul veya iş hayatındaki sorunları onun sinir sistemini bozarak, yorulmasına ve dayanma gücünün azalmasına neden olabilir. Teknolojinin ve hayatın monotonluğunun getirdiği stres kişiye fizyolojik ve psikolojik anlamda büyük rahatsızlıklar oluşturabilir. Rekreatif faaliyetlerin seçiminde kişi özgür davranır. Bu kişiye özgürlük hissi tattırarak onun ruhsal zenginlik kazanmasını yardımcı olur.

c. İnsanı Sosyalleştirir.

Daha çok gurupsal olarak gerçekleştirilen rekreatif faaliyetler, insanın sosyal ilişkiler kurmasında ve geliştirmesinde büyük rol oynar. Nitekim yeni arkadaşlıkların oluşması, grup içinde yer edinme, yerini idrak edebilme ve diğer grup üyelerini tanıyabilme gibi çabalar, kişinin sosyal yaşantısını etkileyerek olgunlaşmasını ve toplum hayatına alışmasını sağlar.

d. Kişisel Beceri Ve Yeteneğin Gelişmesini Sağlar.

İnsanın çoğu kez hangi düzeyde bir beceri veya yetenek düzeyinde olduğu anlaşılamaz. Bu durum kişinin isteyerek ve severek yaptığı bir işte ancak kendisini gösterebilir. Herhangi bir faaliyeti rekreatif amaçlarla yapan kişi, bu faaliyet için beceri ve yeteneğin ortaya çıkmasını, faaliyete katılan yetenekli diğer kişilerle kültürel ve sosyal ilişkiler kurarak ve devamlı çalışarak sağlayabilmektedir.

e. Yaratıcı Gücü Geliştirir.

Rekreatif faaliyetler, insanın her yaş dönemindeki yaratıcılık gücünün ortaya çıkmasına ve bu gücün geliştirilmesine hizmet eder. Yaratıcı olmak her insanın içinde saklı olan ve her insanda var olan bir yetenektir. Rekreatif etkinlikler neticesiyle oluşabilecek denemeler kişinin gizli kalmış yönlerini ortaya çıkartır. (1)

f. Çalışma başarısı ve iş verimini artırır.

Rekreasyon, uygun faaliyet seçimi yapmak, organize bir programa katılmak şartı ile iyi bir lider önderliğindeki kişinin o verimini artırmakta ya da başarısına olumla katkı sağlamaktadır.

g. Ekonomik hareketi geliştirir.

Kişi boş zamanlarını değerlendirirken, seçeceği etkinlik çeşidiyle ekonomik işlevi olan bir üretim sağlayabilmektedir. Kişi ürettiği malda esas amaç olarak rekreatif bir faaliyetı güdüyorsa, bu malı paraya dönüştürse dahi(faaliyetlerini sürdürebilmek için gerekli parayla sağlamak amacıyla) bir rekreasyon faaliyetinde bulunuyor demektir.

h. İnsanı Mutlu Eder.

Rekreasyonun esas gayelerinden birisi insanın mutluluğunu sağlamaktır. Günümüzde mutlu, sağlıklı ve çağdaş insan rekreasyonla uğraşan insandır. Bu insan, rekreatif aktivitelere

katılarak, günlük rutin yaşantısına renk katmakta ve yaşantısını zenginleştirmektedir. Böylece, kişi mutluluğu yakalayabilmektedir. Ancak, kişinin mutluluğunu bir tek faaliyet çeşidi ile sağlayabilmesi çok zordur. İnsana gerek bir çok faaliyet çeşidi sunma imkanı vererek mutlu olma hazzı tattırarak, gerekse insanı çalışma, eğlenme dinlenme, ibadet etme, sevme gibi aktiviteler arasındaki ahenk ve bütünlüğü sağlayan rekreasyon, insanın mutluluğu yakalayabilmesinde en önemli araçlardan birisi olmaktır. Nitekim iyi değerlendirilen boş zamanlar insanlara mutluluk getirebileceği gibi, değerlendirilmeyen boş zamanlar da insanlar için mutsuzluk kaynağı olabilmektedir.

3.1.3.2 Toplumsal Yönden Rekreasyona Duyulan İhtiyacın Nedenleri

a. Toplumsal Dayanışma Ve Bütünleşmeyi Sağlar.

Aynı konu üzerinde yapılan bir rekreatif faaliyet içinde toplumun her kesitinden insanlar bir arada bulunabilmektedir. Bugünkü toplumlarda değişik birçok faktör insanları birbirinden ayırmaktadır. Irk, milliyet, din-mezhep, sosyal konum, eğitim, kültür e ekonomik farklılıklar bu ayırım gruplarını oluşturmaktadır. Bu gruplar arsındaki çeşitli şiddet derecelerinde olan sürekli bir çatışma, toplumların rahatsızlık kaynaklarından birisidir. Rekreasyon faaliyetleri, gruplar arasındaki bu çatışmanın azaltılmasında önemli rol oynamaktadır. Rekreatif aktivitelerde sosyal, ekonomik veya eğitim farklılıkları ortadan kalkar ya da önemsizleşir. Her kesimden insan ortak zevkleri doğrultusundaki aktivitelerde bir araya gelirler ve ortak uğraşlarda bulunurlar. (2)

b. Demokratik Toplumun Yaratılmasına İmkân Sağlar.

İnsanların birbirleriyle olan ilişkilerinin düzenlenmesinde ve toplumsal kurallara uyulmasında rekreatif faaliyetler önemli rol oynar. İyi bir yurttaş olabilmenin öğretilmesinin temelinde insanların sosyal ortamda toplumun kurallarına uymaları, davranışlarını kontrol etmeleri gibi hususlar bulunmaktadır. Bu özellikler bir voleybol veya futbol antrenmanında ya da maçında, sporcuların eksiksiz uymak zorunda oldukları kurallara veya davranışlara benzemektedir. Bu benzerlikten dolayı kişinin rekreatif faaliyetlerle kazanacağı belli kurallar içinde yaşamak, bu kurallara uymakta ve uygulamakta zorluk çekmemek, başkalarının haklarına saygılı olmak, böylece medeni bir toplum oluşturmasına katkıda bulunmaktır.

4. REKREASYON EĞİTİMİ

4.1. Boş Zaman Eğitimi

Eğitim ,gencin yetişkinliğine doğru temel gelişmesinde topluma ekonomik ve siyasal bakımdan verimli ve yararlı birey olmasını teşvik ve rehberlikte görevli bir süreçtir. Amaç ve program gibi birçok bakımlardan eğitim ile boş zaman eğitimi birbirine benzemesine karşın ayrı kavramlarıdır. Eğitim daha geniş bir kavramdır. Eğitim genel olarak bireyin yaşadığı toplumda yeteneğini, tutumlarını ve olumlu değerdeki diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçler toplamıdır. Başka bir tanımla, bireyin davranışında, kendi yaşamı yoluyla ve amaçlı olarak istemlik değişme meydana getirme sürecidir. Kısaca eğitim, kişiliğin gelişmesine yardım eden ve onu temel alan, onu yetişkin yaşamına hazırlayan, gerekli bilgi beceri ve davranışlar elde etmesine yarayan bir süreçtir. Boş zamanlarının değerlendirilmesinin amaçları da bu amaçlara yöneliktir. Fakat ikisinin bu amaçlara yönelme yöntemleri farklıdır.

Eğitimde zorunluluk, boş zamanlarda gönüllülük ve bireysel seçim esastır. Boş zamanları değerlendirme, eğitimin tamamlayıcı bir parçasıdır. Genellikle anlık doyum sağlar. Oysaki eğitim amaçları daha uzak amaçlıdır. Eğitimin bugün birçok yönlerinde zorunlu öğeler vardır. Boş zamanı değerlendirmede gönüllülük esastır. Hoşlanma ve ilgi önem kazanır. Bireyin okuldan sonra katılmaktan hoşlandığı bir araçtır(1).

Boş zaman eğitimi, bireyin boş zamanının “akıllı bir biçimde değerlendirilmesi” eğitimidir. Boş zaman eğitimi bireye, boş zaman etkinliğini seçeceği zaman kullanacağı bazı estetik ve ahlaksal değerlerin kendisine mal edilmesinde yardımcı olan bir eğitimdir. Kültürün hem aktarılması hem de geliştirilmesi yönünden tıpkı eğitim gibi boş zaman değerlendirmenin de rolü vardır.

4.1.1. Boş Zaman Eğitiminin Amacı

Toplumsal ve kişisel refah bakımından boş zaman saatlerinin kişisel gelişme ve toplumsal düzeni geliştirme olarak kullanılması, boş zaman eğitiminin amacıdır(11). Boş zaman yerinde ve değerli kullanılabilirse insana; zevkini, hevesini, sorumluluğunu ve özgürlüğünü yaşama, böylece kendi kendini bulma imkanı vermektedir. Boş zaman ,bağımsız ve özgürce kullanılabilen bir zamandır ve bu da hiçbir eğitim gerektirmeden insanlar tarafından özgürce kullanılabilir şeklindeki yaklaşım,boş zamanın en azından büyük kesim için yanlış ve olumsuz olarak değerlendirilmesi sonucunu doğurur(1). Boş zaman için eğitime boş zaman değerlendirme yoluyla ulaşılır. Bu duruma göre boş zaman eğitimi , daha çok birey ya da grupları bazı özel alanlarda beceri sahibi kılmaktadır.

Eğitimin genel amaçları başlıca şu noktalarda toplanmaktadır;

1. Bireylere temel bilgi edinmek

2. Kişiliğin geliştirilmesi

3. Özellikle meslek, boş zaman ve toplumsal yaşam gibi yaşam durumlarına hazırlama

Bu amaçların gerçekleştirilmesi için bir boş zaman eğitimine gereksinim ortadadır(2).

İnsanlara boş zamanı en etkin ve olumlu yönleriyle değerlendirecek , boş zamanı bomboş ve olumsuzluğa neden olabilecek şekilde değerlendirmeyi de engelleyebilecek imkanı kuşkusuz eğitim sağlayacaktır. Boş zaman, bağımsız ve özgürce kullanılabilen bir zamandır ve bu da hiçbir eğitim gerektirmeden insanlar tarafından özgürce kullanılabilir şeklindeki yaklaşım,boş zamanın en azından büyük kesim için yanlış ve olumsuz olarak değerlendirilmesi sonucunu doğurur(6).

Eski Yunan düşünürleri , boş zaman eğitimini, eğitimin temel amacı olması gerektiği üzerinde durmuşlardır ve .boş zaman eğitimini yaşam için eğitimle eş tutmuşlardır. Boş zaman eğitimi ,insanların boş zamanlarını kullanmaya hazırlayan yardımcı bir süreç olarak düşünülmektedir. Bu kullanışta birey,kişisel bir doyum sağlamalı ve tüm kişisel gelişmelerine katkıda bulunmalıdır. Bu eğitim ,onlara tutum ve beceriler edinme ve geliştirmeye yöneliktir. Boş zamanın tümsel, doyum sağlayıcı ve yaratıcı olarak kullanılması boş zaman eğitiminin amacıdır. Hiçbir tek kurum yada grup boş zaman eğitiminin tüm sorumluluğunu üzerine alamaz. Bu konuda çeşitli kuruluşların görevleri vardır(4).

Boş zamanın, bireysel ve toplumsal yararlar sağlamak bakımından olumlu değerlendirilmesinin yolu, ancak rekreasyon eğitiminden geçmektedir. Rekreasyon eğitimi kişilere boş zamanlarını yapıcı biçimde kullanmalarını öğretmeyi amaçlar. Bunun sonucu olarak da, rekreasyon etkinliklerinin dikkatlice seçimi sağlanır. Rekreasyonun çocuklar, gençler, orta yaşlı kesimler ya da çalışanlar üzerinde yarattığı olumlu etki anlaşıldıkça, rekreasyon etkinlikleri için daha fazla boş zaman ayrılmaktadır. Ancak, rekreasyon etkinlikleri için ayrılan bu boş zaman, gereği gibi kullanılmadığı taktirde, insanın gelişimine, değişimine, dinlenmesine, sağlık ve sosyal olgunluk kazanmasına, fayda ve mutluluk elde etmesine katkıda bulunamamaktadır. Boş zamanın değerli uğraşlarla geçirilebilmesi insanların eğitilmeleri ile ilgilidir ve rekreasyon eğitiminin temel amacını ortaya koymaktadır(7).

4.1.2. Boş Zamanların Değerlendirilmesi

Boş zamanların değerlendirilmesi kalkınmış ülkeler ve benzer şekilde ülkemizde de son yıllarda önem kazanmaktadır. Boş zamanların değerlendirilmesine ilişkin organizasyon ve mevzuat düzenleme çalışmalarına başlanamamıştır.

Üniversitelerin beden eğitimi ve spor bölümlerinde rekreasyon konusunda eğitim verilebilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılamamış olması, boş zamanların değerlendirilmesinde rehber olacak kadroların yetişmesinde olumsuz etken olma özelliğini korumaktadır.

Boş zamanların değerlendirilmesi için gerekli altyapıya duyulan ihtiyacın önemi devam etmekle birlikte, özellikle son yıllarda sosyal amaçlı kuruluş sayısında ve gençlere yönelik faaliyetlerde artış görülmektedir(2).

4.2. Ülkemizde Boş Zaman Etkinliklerinin Sosyolojik Özelliklerine Göre Boş Zaman Eğitiminin Gerekleri

Ülkemizde boş zaman etkinlikleri kendine özgü birtakım özelliklere sahiptir. İşte bu özellikleri dikkate alan bir boş zaman eğitiminin çeşitli yararları olacağı kuşkusuzdur. Bunarı aşağıdaki biçimlerde özetleyebiliriz.

a) Kırsal yörelerimizde boş zaman etkinlikleri, bilinçli olarak, iş yaşamından, çalışma yaşamından tam olarak farklılaşmamıştır. Boş zaman eğitimi, bu farklılaşma bilincini verebilir.
b) Ülkemizde boş zamanların değerlendirme biçimi, genellikle bireysel nitelikte olmayıp, daha çok grup durumundaki etkinliklerdir. boş zaman eğitimi, kişileri, bireysel boş zaman etkinliklerine yöneltir.

c) Ülkemizde boş zaman etkinlikleri genellikle örgütlenmemiştir. Boş zaman eğitimi, gerek gönüllü, gerekse resmi örgütlerin kurulmasını amaçlar

d) Erkeklerin etkinlikleri . bir çaba sarf etmeyen yapıcı, yaratıcı olmayan yumuşak etkinliklerdir. seyretme, amaçsız dolaşma, dinlenme gibi özellikler. Boş zaman eğitimi,bireyleri yapıcı, etken eylemlere yöneltir.

e) Kadın erkek ayırımı, ülkemizde boş zaman değerlendirme biçimlerinde daha belirgin durumdadır. Oysaki boş zaman eğitiminin bu ayırımı giderici, kaynaştırıcı etkisini unutmamak gerekir(7).

4.2.1. Rekreasyon Eğitimine Konu olabilecek Başlıklar

· Açık alan rekreasyon etkinlikleri

· Kapalı alan rekreasyon etkinlikleri

· Rekreasyon programında olması gerekenler

· Program planlamanın prensipleri

· Organizasyon ve yönetim

· Sosyal rekreasyon

· Günümüz boş zamanı: insanlar ve Kaynaklar

· Rekreasyon ve Boş Zaman Çeşitleri

· Meslek olarak rekreasyon

· Liderlik gelişimi

· Rekreasyonda Beden Eğitiminde, Sağlık Eğitiminde Profesyonellik

· Pazarlama :parklar, rekreasyon ve boş zaman için yöntemler

· Boş zaman ve açık alan rekreasyonunun değeri

· Açık alan rekreasyon tahmin metodları

· Planlama ve yönetim bilgisi

· Rekreasyon planlama problemleri

· Finansal kaynaklar

· Yönetmek

· Pazarlama

· Oyun

· Rekreasyon

· Boş zaman ve İnsanların ihtiyaçları

· Boş zaman : katılımı etkileyen faktörler

· Boş zaman planlaması

· Boş zaman endüstrisinde eğilimler

· Kamu sektöründe boş zaman koşulları

· Serbest sektörde boş zaman koşulları

· Ticaret sektöründe boş zaman koşulları

· Rekreasyon ve boş zaman pazarlaması

· Büyük aktivitelerin organizasyonu

· Rekreasyon ve boş zaman programlarında hizmetler ve olanaklar

· Boş zaman hizmetlerinde personel yapısı

· Boş zaman ve rekreasyon yönetimi, eğitimi ve antrenmanı

· İleriye dönük etkili rekreasyon ve boş

Yukarıda rekreasyon eğitimine konu olabilecek başlıklar sıralanmıştır. Bu başlıklar ayrı değerlendirildiğinde bir kısmı “liderlik” eğitimi için baskınlık gösterirken diğer bir kısmı “organizasyon ve yönetim”, bir bölümü de planlamaya ilişkin eğitim verilmesi gerekliliğini çağrıştırmaktadır. Bununla birlikte, rekreasyon eğitimi sadece genellikle algılandığı biçimiyle fiziksel etkinliklerinin düzenlenmesi ve gerçekleştirilmesi eğitiminden oluşmamaktadır. Sanatın bütün dalları, turizm, iletişim, mimarlık ve diğer alanlarda da boş zaman eğitimi içerisinde rekreatif etkinlikler eğitimi verilmesi gerekliliği ortadadır.(8)

4.3. Boş Zaman ve İlköğretim

Boş zaman; kişinin kendisi ve başkaları için zorunluluk ve bağlantılardan kurtulduğu, kendi seçtiği bir etkinlikle uğraştığı, bağımsız ve özgür olarak davrandığı zamandır. Bir diğer tanım da; kişinin mesleksel, ailesel ve toplumsal ödevlerini yerine getirdikten sonra özgür iradesiyle yapabileceği dinlenme, eğlenme, bilgi ve becerilerini geliştirme, toplumsal yaşama gönüllü olarak katılma gibi uğraşılar boş zaman kavramı içine girmektedir.İnsanlar, boş zamanında yaptığı etkinliklerden yaşamsal doyum sağlayabilir ve günlük yaşamın sıkıntı ve streslerinden uzaklaşabilir. Grup oyunlarında birlikte olma, arkadaşlık kurma gibi gereksinimleri karşılar. Ayrıca iş yaşamında yeterince başarılı olmayan kişiler, yarışma niteliğinde oyun oynayarak ve spor yaparak boş zaman etkinliği ile rahatlar. Bunun yanında fiziksel etkinlik de yaşamın temel işlevidir; koşma, sıçrama, yuvarlanma, tırmanma gibi boş zaman etkinlikleri ile motor gelişimi ve koordinasyonu, denge vücut gelişimi gibi duyguları kişiye sağlamaktadır. Tartışma grupları; satranç, münazara, forum, doğa incelemeleri, kişilerin boş zamanlarında zihinsel etkinliklere katılma açısından doyum sağlamalarına yardımcı olmaktadır.Ayrıca bireyler; katıldığı etkinliklerden, verdiği hizmetlerden dolayı da doyum sağlamaktadır. Spor hocasının, yetiştirdiği voleybolcuların başarılarını görmesi, onun kendini mutlu hissetmesine yol açmaktadır. Sıkıntılı ve yorucu geçen bir günün akşamında kitap okumak, tv. seyretmek, ve ya sinemaya, tiyatroya gitmek de boş zamanın hem güzel geçmesini, hem de dinlenmemizi sağlayan etkinliktir. Okullar bireyleri yaşama kazandırmakla kalmayıp, aynı zamanda yaşamayı öğretmeye de çalışır. Bunlardan biri de boş zaman etkinlikleridir. Bireyin hangi konularda becerisi olduğu belirlenip, bu konuda tutum ve değerleri geliştirilir. Boş zamanda yapabileceği etkinlikler doyum sağlayıcı bir şekilde verilmeye çalışılır. Edebiyat, yazma, okuma gibi etkinlikler iletişimi sağlayan etkinliklerdir. Okul, fiziksel kaynakları boş zamanların değerlendirilmesinde geliştirme ve yayma için uygun bir kurumdur. (8)

Gençlik döneminde kitap ve dergi okuma, sporla uğraşma, sinemaya gitme, güncel olaylar, daha çok ilgi çeken konuların başında gelmektedir. Sizler de ergenlik çağının başında bulunan gençler olarak bu tür etkinliklerle iç içe oluyorsunuz.

Ergenlik döneminde sportif etkinliklere, etkin olarak katılan genç, artık sporu seyretmekten hoşlanır. Kızlar da atletik etkinliklere ilgi duyar. Oyun yaşamı daha bir önem kazanır. Bu dönemler; toplumsal ilgilerin arttığı bir dönemdir; buluşma, parti, toplantı boş zamanların çoğunu kapsar. Ergenliğin son dönemleri daha çok toplumsal etkinliklerle sinema ve kitap okuma gibi faaliyetlerin yer aldığı dönemdir. Duygusal romanları, resimli romanlar ve macera kitapları ilgi çeken kitaplardır. Ayrıca koleksiyonlar oluşturma, radyo-müzik dinleme, şiir yazma bu dönemde yoğun olarak yapılır.

Bu dönem gençleri daha çok akran grubu ile iletişim kurmaktadır. Akran grubunun üyeleri hemen hemen aynı yaştadır. Yüz yüze ilişkiler güçlüdür. Gruptakiler gelecekten çok anlık ve günlük ilgiler üzerinde yoğunlaşırlar.Yaş büyüdükçe, grup otoritesi ve üyelerin sorumlulukları artmaktadır. Bu gruplarda gelenekselleşmiş statü, kurumsal bir yapı ve biçimciliğin olduğu söylenemez. Kendi kendilerinin gelenekleri ve bir örgütleri vardır. Ancak her üyenin hak ve sorumlulukları belirtilir. Akran grubu da diğer gruplar gibi onay görme ya da görmeme açısından cezalandırma ve ödüllendirme sistemine sahiptir.(9)

Aynı zamanda gençlerin bu faaliyetlerden yeterince yararlanabilmesi için, çevredeki kurum ve kuruluşların imkanlarını seferber etmesi gerekmektedir. Gençlerin yapabileceği etkinliklere yatırımlar yapılmalı ve bu şekilde gençler zararlı faaliyetlerden uzak tutulmalıdır.

4.3.1. İlköğretimde Ders Dışı Etkinlikler

1. Sosyal, ahlaki, zihinsel, bedensel ve psikolojik yönlerden öğrenciyi bir bütün olarak geliştirmek,

2. Öğrencilerin ilgi duydukları alanlarda yeteneklerinin gelişmesine yardımcı olmak,

3. Öğrencilerin, özellikle toplumsal, kültürel değerlerle ilgili bilgi, beceri ve alışkanlıklar kazanarak iyi bir vatandaş olmalarına yardımcı olmak,

4. Öğrencilerin boş zamanlarını verimli geçirmeleri için, onlarda değerli eğlence ilgileri uyandırmak,

5. Çocuğa yaşamı olduğu gibi yaşatma olanağı sağlamak,

6. Öğrenciyi yaparak-yaşayarak demokratik yaşama alıştırmak,

7. Öğrencilerin kendi etkinliklerini ve özgürlüklerini kullanarak yaratıcı düşünme alışkanlıklarını geliştirmek,

8. Öğrencilerin meslek seçmelerine ve seçtikleri meslekle ilgili deneyim kazanmalarına yardımcı olmak,

9. Öğrencilerin liderlik ve yöneticilik yeteneklerini geliştirmek,

10. Öğrencilerde etkili ve verimli bir okul kültürü oluşturmak,

11. İşbirliği, yarışma, sorumluluk alma, çalışma, başarma, hoşgörülü olma, sevilme, sevme gibi evrensel değerleri kazanmasına yardımcı olmak,

12. Akademik olarak (derste) kazanılan davranışların pekiştirilmesini sağlamak veya eksiklerini tamamlamaktır. Bunların yanında, okul programlarını zenginleştirmek, çevreyi tanımak, diğer insanlara ve fikirlere değer vermek, okulun rutinleşmiş havasını değiştirmek gibi ilave birçok görevden de söz edilebilir.

Kısaca özetlemek gerekirse bu tür etkinliklerin, bireyin bir bütün olarak gelişimine katkıda bulunma, ilgi duyulan alanda yeteneklerin gelişimine yardımcı olma, toplumsal ve kültürel alışkanlıkların kazanılması, boş zamanların verimli olarak kullanılması, demokrasi bilincinin kazanılması, meslek seçimine katkısı, okul kültürünün kazanılması, liderlik ve yöneticilik becerilerinin geliştirilmesi gibi işlevleri bulunmaktadır. Ders dışı etkinlikler, öğrencinin etkinliğini ön plana çıkaran ve öğrenciye sorumluluklar kazandırmayı amaçlayan etkinliklerdir. Bunun için, öğrencinin görev alacağı ders dışı etkinlikleri kendisinin seçmesi ve alacağı sorumlulukları da kendisinin alması esastır.(9)

4.3.2. İlköğretimde Boş Zaman Etkinliklerini Geliştirme

1. Herkese eşit fırsat tanınmalıdır.

2. Her yaş grubuna yönelik olmalıdır.

3. Her iki cinse de eşit olanak sağlanmalıdır.

4. Programlar sadece sportif faaliyetleri içermeyip; müzik, doğa, tiyatro gibi diğer etkinlikleri de içermelidir.

5. Boş zaman etkinlikleri insan doğasını geliştirmeye yönelik olmalıdır.

6. Programlar yıl boyunca sürmelidir.

7. Programlar bireylerin ve grupların kendi etkinliklerini sağlaması için teşvik edici olmalıdır.

8. Programlar bireylerin yaratıcı yeteneklerini ifade etmelidir.

9. Programlarla iyi bir yurttaş yetiştirmeye özen gösterilmeye çalışılmalıdır. Yarışmadan çok iş birliğine özen gösterilmelidir.

10.Programlarda istenen yönde değişikliklere yol açabilecek esneklik sağlanmalıdır.(9)

4.4.Üniversitelerde Rekreasyon Eğitimi

Ülkemizde genel itibari ile üniversitelerin yetersiz olduğu, bilim üretmediği, kadrolaşma içersinde oldukları ve bilimsel ölçütlere uygun olmayan çeşitli kuralları bilim ve bilimsellik adına ortaya attıkları toplumun bütün kemsi tarafından kabul gören bir gerçektir. Ülkemizdeki hiçbir üniversitenin dünya sıralamasında ilk 500’e bile girememesinin altındaki en büyük neden yukarıda saymış olduğumuz gerçeklerdir.

Bu durum ne yazık ki Rekreasyon bölümünü de olumsuz yönde etkilemiştir. Siyasi veya ekonomik çıkarlar gözetilerek açılan rekreasyon bölümleri; ne amacına uygun olarak ders programı belirlemekte, nede bölüm açılmadan önce takip edilen ülkelerde ki rekreasyon programına uygun olarak eğitim vermektedir.

4.4.1. Rekreasyon Eğitimi Bölümü

            Rekreasyon eğitimi bölümü öğrencileri; sanayi ve yerel yönetimler rekreasyonu, turizm rekreasyonu, okullar rekreasyonu ve terapi rekreasyonu alanlarında uzmanlaşarak mezun olurlar. Öğrenciler sözü geçen alanlarda, alana yönelik plan ve programlama yapmanın yanı sıra, serbest zaman aktivitelerini birebir uygulatabilme yönünde 4 yıl süren bir eğitim alırlar. Bu bölüm mezunlarımız, ticari rekreasyon kuruluşları, özel okullar, özel rehabilitasyon merkezleri, turizm kuruluşları ve organizasyon şirketleri bünyesinde istihdam edilmektedirler.

            Şeklinde tanımlanmaktadır. Fakat o üniversiteden mezun olmuş ve bölüm temsilciliğini yapmış birisi olarak yukarıda yazılanlardan hiç birisi bizlere öğretilmemiş ve uygulatılmamıştır. 4 yılda 3 kez program değişikliğine giden üniversite yönetimi her yıl farklı şeklide öğrenci mezun etmiş, fakat hiçbir öğrenciye tanımlamış olduğu bilgileri içeren bir belge vermemiştir. Rekreasyon bölümü öğrencileri okullarını bitirdikleri yıl sadece diplomalarını almış, diğer belgelerden hiçbirisini ne yazık ki alamamışlardır.
Bunun yanında üniversite yönetimi yukarıda vermiş olduğumuz rekreasyon bölümünün özelliklerinden Terapatik Rekreasyonu: Beden eğitimi, sağlık eğitimi, özel eğitim için terapatik rekreasyon adaylarının ilgilendiği, beden eğitimi çevresi içinde engelli olan çocukların eğitilmesinin incelenmesi. Adayların onlara fiziksel aktiviteleri öğretmesinin sağlanması şeklinde tanımlamıştır. Bu amaca yönelik olarak ise ne yazık ki hiçbir çalışma yapılmamıştır.

            Üniversitede Terapatik Rekreasyon konusunda uzman olan ve Kocaeli Üniversitesinden bu alanda onlarca öğrencinin yetişmesinde öncülük eden bir öğretim görevlisi; bilimle ilgisi olmayan bazı nedenlerden dolayı başka bir okula sürgüne gönderilmiştir.

            Üniversitelerin rekreasyon konusunda devletin gerekli organlarını haberdar etmemelerinden, tanımda geçen kurum ve kuruluşlara rekreasyon konusunda gerekli bilgilendirme yapmamalarından dolayı rekreasyon öğrencileri şu anda belirtilen tüm alanlarda gerek imza yetkisi konusunda olsun gerekse diğer kurum ve kuruluşlarda görevlendirilme konusunda olsun çok büyük sıkıntı çekmektedirler. Rekreasyon bölümünden mezun olan veya okumakta olan öğrencilerin sürekli olarak yaşadıkları sorunlar karşı üniversiteler sesiz kalmaktadır. (11)

Rekreasyon Bölümü kapsamında ise; alan bilgisi ve genel kültür alanlarında eğitim öğretim verilmekte ve spor animatörü ile çeşitli spor branşlarına lider yetiştirilmektedir.

Rekreasyon bölümleri; “Adnan Menderes, Anadolu, Kırıkkale, Kocaeli, Muğla ve Sakarya Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu” ile “Hacettepe ve Pamukkale Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu” bünyesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Bunlardan; Adnan Menderes, Kocaeli ve Sakarya Üniversitelerinde II. Öğretim mevcuttur. (11)

Aşağıdaki tablolarda Türkiye’de spor eğitimi veren yüksek okulların ve bazı fakültelerin programlarının rekreasyon eğitimi verilmiştir. Bu tabloları incelersek;

Üniversite adı	Ders adı	yarıyıl	teorik	Uygulama	kredi
Uludağ Üniversitesi	Rekreasyon Öğretim Yöntemleri Yaşam Boyu Spor Ritmik Eğitimi ve Dans	8 . 2 . 2 .
Akdeniz Üniversitesi Beden eğitimi ve spor öğretmenliği programı Spor Yöneticiliği Programı	Seçmeli Uygulamalı Dersler(Dağcılık Teori ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersler (Aerobik Dans ve Uyg) Doğa Sporları Teori ve Uyg.-1 Seçmeli Uygulamalı Dersler (Triatlon Teori ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersler (Scuba Teori ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersler (Kaya Tırm. Teo. Ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersler(Step Dans Teori ve Uyg) Seçmeli Yardımcı Dersler(Serbest zaman ve rekreas.) Su Sporları Teori ve Uyg. (Kampçılık) Seçmeli Yardımcı Dersler (İzcilik ve Kamp. Teo veUyg) Seçmeli Yardımcı Dersler (Animasyon) Doğa Sporları Teori ve Uyg.-2 Yaşlılarda Spor	1 . 1 . 2 . 2 . 2 . 3 . 3 . 5 . 6 . 6 . 7 . 8 . 8 .	1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 2 2 2	1 1 1 1 1 1 1 - 1 - 3 3 -	2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 4 2
	Seçmeli Uygulamalı Dersler (Dağcılık 1) Seçmeli Uygulamalı Dersler (Kaya Tırm. Teo. Ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersler (Aerobik Dans ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersle (Triatlon Teori ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersler (Scuba Teori ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersler(Step Dans Teori ve Uyg) Seçmeli Uygulamalı Dersler (Bisiklet) Raket ve Doğa Sporları Raket ve Doğa Sporları Raket ve Doğa Sporları Raket ve Doğa Sporları İş ve Boş Zaman Yönetimi	1 . 1 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 3 . 4 . 5 . 6 . 8 .	1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 2	1 1 1 1 1 1 1 3 2 3 2 -	2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 2

Tablo 1. Farklı Üniversitelerdeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Programları İçindeki Rekreasyon İle İlgili Diğer Dersler

Gazi Üniversitesi

Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü

Antrenörlük Eğitimi Bölümü

Spor Yöneticiliği Bölümü

Bireysel Sporlar 1 (dağcılık) –seçmeli-

Bireysel Sporlar 1 (bisiklet) -seçmeli-

Ritim Eğitimi ve Dans

Yaşam Boyu Spor

Bireysel Sporlar 2 (dağcılık) –seçmeli-

Bireysel Sporlar 2 (bisiklet) -seçmeli-

Seçmeli Ders 1 (Spor Animatörlüğü)

Rekreasyon

2 .

5 .

7 .

Yaşam Boyu Spor

Bireysel Sporlar 1 (dağcılık) –seçmeli-

Bireysel Sporlar 1 (bisiklet) -seçmeli-

Ritim Eğitimi ve Dans

Bireysel Sporlar 2 (dağcılık) –seçmeli-

Bireysel Sporlar 2 (bisiklet) -seçmeli-

Rekreasyon

2 .

5 .

7 .

Yaşam Boyu Spor

Bireysel Sporlar 1 (dağcılık) –seçmeli-

Bireysel Sporlar 1 (bisiklet) -seçmeli-

Ritim Eğitimi ve Dans

Bireysel Sporlar 2 (dağcılık) –seçmeli-

Bireysel Sporlar 2 (bisiklet) -seçmeli-

Rekreasyon

Spor ve Turizm -seçmeli-

2 .

5 .

7 .

Tablo 2. Farklı Üniversitelerdeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Programları İçindeki Rekreasyon İle İlgili Diğer Dersler

Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Programı Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği	Özel Spor -Dağcılık 1- Özel Spor -Dağcılık 2- Bireysel Spor 1 -Dağcılık 3- -Dağcılık 4- Özel Alan Seçmeli - Çocuk ve Egzersiz- Spor Eğitimi ve Teknolojisi Seçmeli A1 Doğa Sporları 1 Spor Eğitimi ve Teknolojisi Seçmeli B1 Doğa Sporları 3 Özel Alan Seçmeli 3 -Herkes İçin Spor- Özel Alan Seçmeli 3 -Kadın ve Spor- Spor Eğitimi ve Teknolojisi Seçmeli A2 Doğa Sporları 2 Spor Eğitimi ve Teknolojisi Seçmeli B2 Doğa Sporları 4	1 . 2 . 3 . 4 . 6 . 7 . 7 . 8 . 8 . 8 . 8 .	1 1 1 1 2 4 3 2 2 4 3	3 3 3 3 1 2 1 1 1 2 1	2 2 2 2 2 5 3 2 2 5 3
	Yaşam Boyu Spor Ritim Eğitimi ve Dans Bireysel Sporlar -seçmeli- Dağcılık Bireysel Sporlar -seçmeli- Bisiklet Rekreasyon	2 . 2 . 2 . 2 . 7 .	2 1 1 1 3	2 4 4 4 -	3 3 3 3 3
ODTÜ	Rekreasyonel Liderlik Atıcılık ve Modern Kampçılık (yaz kursu) Modern Dans -seçmeli ders- Dağcılık -seçmeli ders-	6. 8.
Ankara Üniversitesi	Yaşam Boyu Spor -Seçmeli Dersler Ritim Eğitimi ve Dans -Seçmeli Dersler Aerobik -Seçmeli Dersler Modern Dans -Seçmeli Dersler Doğa Sporları -Seçmeli Dersler İzcilik / kampçılık -Seçmeli Dersler Rekreasyon ve Spor	2 . 2 . 2 . 3 . 5 . 6 . 7 .	2 1 1 1 1 1 2	2 4 4 4 4 4 -	3 3 3 3 3 3 2

Tablo 3. Farklı Üniversitelerdeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Programları İçindeki Rekreasyon İle İlgili Diğer Dersler

Marmara Universitesi

Spor yöneticiliği Bölümü

*Su Sporları Uygulamalı Kamp Eğitimi

Rekreasyon ve Animasyon

Herkes İçin Spor

Rekreasyon Yönetimi 1

Rekreasyon Yönetimi 2

Aerobik-step I (SEÇMELİ)

Aerobik-step 2 (SEÇMELİ)

Bisiklet (SEÇMELİ)

Dağcılık teori ve pratiği (SEÇMELİ)

İzcilik teori ve pratiği (SEÇMELİ)

Modern dans 1-2-3-4 (SEÇMELİ)

Oyun-müzik-dans (SEÇMELİ)

Traking teori ve pratiği I-II (SEÇMELİ)

5 .

7 .

8 .

1 .

1.5

Celal Bayar Üniversitesi

Spor Yöneticiliği Bölümü

Ritim Eğitimi ve Dans 1

Ritim Eğitimi ve Dans 2

Serbest Zaman Eğitimi – Spor

Animasyon Eğitimi

Turizm İşletmeciliği ve Spor

1 .

2 .

4 .

5 .

8 .

1.5

2.5

Tablo 4. Farklı Üniversitelerdeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Programları İçindeki Rekreasyon İle İlgili Diğer Dersler

Ünivesite adı	Dersin adı	yarıyıl	teorik	uygulama	kredi
Ankara Universitesi İletişim Fakültesi	Uygulamalı Fotograf	4 .yıl
Akdeniz Üniversitesi Konaklama ve işletmeciliği bölümü Seyahat İşletmeciliği Bölümü	Tiyatro/Beden Eğitimi/Resim/Müzik Z/S (zorunlu/seçmeli) Tiyatro/Beden Eğitimi/Resim/Müzik Z/S (zorunlu/seçmeli) Rekreasyon Yöntemleri Tiyatro/Beden Eğitimi/Resim/Müzik Z/S (zorunlu/seçmeli) Tiyatro/Beden Eğitimi/Resim/Müzik Z/S (zorunlu/seçmeli) Rekreasyon Yöntemleri	1 . 2 . 4 . 1 . 2 . 4 .	1 1 2 1 1 2	1 1 - 1 1 -	- - 2 - - 2
Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Fakültesi Turizm İşletmeciliği Eğitimi Bölümü Çocuk Gelişimi ve Ev Yön. Eğit. Bölümü Çocuk gelişimi ve okul öncesi öğretmenliği ana.dal	Animasyon Okul Öncesi Dramatik Etkinlik Oyuncak Tasarımı Okul öncesi eğt. Drama seçmeli .alan dersi Oyuncak Tasarımı seçmeli .alan dersi	5 . 4 . 7 . 8 . 8 .	2 2 3 3 3	2 1 - - -	3 3 3 3

Tablo-5 .Üniversitelerin Farklı Bölümlerinde Rekreasyon ile İlgili Derslere Ayrılan Sürelerin Değerlendirilmesi

Gazi Üniversitesi

EL SANATLARI EĞİTİMİ BÖL.

Dekoratif Ürünler Öğretmenliği ANA. DALI

Nakış Öğretmenliği

Dokuma ve Örgü Öğretmenliği Ana. Dalı

UYGULAMALI SANATLAR EĞİTİMİ BÖLÜMÜ

Resim Öğretmenliği Ana Dalı

Grafik Öğretmenliği Ana Dalı

Temel Yapma Çiçek tek.

Dekoratif Yapma Çiçek tek.

Fantezi Yapma Çiçek Tasarımı

Folklorik Yapma Bebek Tasarımı

Folklorik Yapma Bebek tekniği

Fotograf (seçmeli alan dersi)

Folklorik Yapma Bebek Tasarımı (seçmeli alan dersi)

Fotograf (seçmeli alan dersi)

Fotograf

Animasyon

Maket

3 4 4 6 6 7

7 7 .

3 4

Tablo-6 .Üniversitelerin Farklı Bölümlerinde Rekreasyon ile İlgili Derslere Ayrılan Sürelerin Değerlendirilmesi

Çalışma sonucu incelenen Beden Eğitimi ve Spor yüksekokulu programları arasında rekreasyon eğitimine yönelik farklı ders adları olduğu gözlendi Bununla birlikte turizm, güzel sanatlar, müzik, iletişim fakültesi programları incelendiğinde rekreasyon eğitimine yönelik ders isimlerine rastlanmadı. Sadece turizm eğitimi veren eğitimi fakültelerde “animasyon eğitimi” adlı bir derse rastlandı. Aşağıda, rekreasyon eğitimini amaçlamayan fakat ad olarak rekreasyon eğitimine uygun olabilecek dersler de tablolarda yer alan programların içerisinde gösterildi.

Çalışma sonucu incelenen spor yüksekokulu programları arasında rekreasyon eğitimine yönelik farklı ders adları olduğu gözlendi Bununla birlikte turizm, güzel sanatlar, müzik, iletişim fakültesi programları incelendiğinde rekreasyon eğitimine yönelik ders isimlerine rastlanmadı. Sadece turizm eğitimi veren eğitimi fakültelerde “animasyon eğitimi” adlı bir derse rastlandı. (11)

Günümüzde rekreasyon, artık öğrenim sürecinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Her çeşit rekreasyon etkinliklerinin teknolojik ve eğitimsel gelişmelere paralel olarak okul eğitim programlarının içinde yer almaya başlayacağı tahmin edilmektedir. Rekreatif etkinlikler eğitim içerisinde önemli bir kaynak oluşturmaktadır. Rekreasyon eğitiminin, öncelikle ilk ve orta eğitimde verilmesi gerekliliği daha uygun görülmektedir ve aile eğitiminden sonra ikinci basamağı oluşturmaktadır. Ülkemizdeki okullarda böyle bir eğitimin varlığından söz etmek zordur. Üniversitelerdeki eğitim öğretim programları için de benzer şeyler söylemek mümkündür. Ancak üniversitelerin Beden eğitimi ve Spor Yüksekokulları ve Bölümleri kısmen bunun dışında tutulabilir. Bununla birlikte adı geçen okulların rekreasyon eğitimi vermeleri ile rekreasyon lideri ve yöneticisi yetiştirilmesi amacını gözettikleri söylenebilir. Fakat özellikle ülkemizde eğitim veren ve rekreasyon eğitimi ile ilgisi olduğu düşünülen bazı fakültelerin rekreasyon eğitimi konusunda yaklaşımları ve programları da incelendiğinde rekreasyon eğitimine yönelik herhangi bir programın uygulanmadığı görülmektedir (Tablo- 5 ve 6). Bunun yanında beden eğitimi ve spor eğitimi veren yüksekokulların programları içerisinde rekreasyon eğitimine ilişkin değişik adlarda dersler olduğu gözlendi (Tablo 1-4). Programlarda yer alan ve rekreasyona eğitimine yönelik bu ders adlarının farklı içeriklerle farklı eğitim amacı taşıdığı anlamını doğurmaktadır Örneğin; “rekreasyon ve spor”, “rekreasyon”, “rekreasyon ve animasyon” , “Rekreasyon ve spor”, “rekreasyon yönetimi”, “rekreasyon ve liderlik” vb. Bununla birlikte, programlarda yer alan seçmeli veya zorunlu olan ve büyük bir kısmı uygulamaya dönük derslerin de rekreasyon eğitimine katkısı düşünülürse bu konudaki belirsizlik biraz daha artacaktır. Örneğin; Doğa sporları, su sporları, kayak, izcilik ve kampçılık vb.

Diğer taraftan, spor eğitimi vermeyen fakülte ve yüksekokulların programları incelendiğinde rekreasyon eğitimi açısından bir tek fakülte dışında (Akdeniz Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Bölümü, Rekreasyon Yönetimi, Tablo-5) doğrudan ilişkili bir ders adına rastlanmadı. Fakat rekreasyon eğitimine katkıda bulunacağı düşünülen ders adları olduğu gözlendi, Örneğin; “folklorik bebek yapma tasarımı”, “uygulamalı fotoğraf”,”çocuklar için yaratıcı drama” “animasyon”, “tiyatro eğitimi” vb.(Tablo.4-6). Bu ve benzer derslerin içerik olarak rekreasyon eğitimine katkıda bulunmasını sağlayıcı olup olmadığını anlamak için öğretim yapan okulların amaçlarına da bakmakta yarar vardır. (11)

Sonuç olarak; toplumun her kesiminde yaşayan insanlar için boş zamanlarını geçirebilecekleri, yaratıcılıklarını kullanabilecekleri, kendilerini ifade edebilecekleri etkinliklere gereksinim vardır. Bu türden etkinliklerin organizasyonun yapılması yanında, farklı etkinliklerin yönetimi ve liderliği için rekreasyon eğitimi amaçlı ders adları ve içeriklerinin oluşturulması gereklidir.

Bu çalışmanın ışığında; rekreasyon eğitiminin ve etkinliklerinin fiziksel eğitim ve etkinliklerinden oluşmadığı, diğer fakülte ve yüksekokullarda da rekreasyon eğitimine ait derslerin bulunması gerekliliği söylenebilir. Ayrıca bu çalışmanın devamında ders tanımları ve içerikleri incelenerek rekreasyon eğitimi daha ayrıntılı sorgulanabilir.

EĞİTİM VE REKREASYON

3 Haziran 2015 Çarşamba

Üniversite adı

Uludağ Üniversitesi

Rekreasyon Öğretim Yöntemleri

Yaşam Boyu Spor

Akdeniz Üniversitesi

Spor Yöneticiliği Programı

Seçmeli Uygulamalı Dersler (Bisiklet)

Tablo 1. Farklı Üniversitelerdeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Programları İçindeki Rekreasyon İle İlgili Diğer Dersler

Gazi Üniversitesi

Antrenörlük Eğitimi Bölümü

Tablo 2. Farklı Üniversitelerdeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Programları İçindeki Rekreasyon İle İlgili Diğer Dersler

Hacettepe Üniversitesi

Spor Bilimleri Programı

ODTÜ

Rekreasyonel Liderlik

Ankara Üniversitesi

Tablo 3. Farklı Üniversitelerdeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Programları İçindeki Rekreasyon İle İlgili Diğer Dersler

Marmara Universitesi

Spor Yöneticiliği Bölümü

Tablo 4. Farklı Üniversitelerdeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Programları İçindeki Rekreasyon İle İlgili Diğer Dersler

Tablo-5 .Üniversitelerin Farklı Bölümlerinde Rekreasyon ile İlgili Derslere Ayrılan Sürelerin Değerlendirilmesi

Fotograf

Tablo-6 .Üniversitelerin Farklı Bölümlerinde Rekreasyon ile İlgili Derslere Ayrılan Sürelerin Değerlendirilmesi

2 yorum:

Blog Arşivi